Vinnubrögð og virðing Alþingis
Mér hafa alltaf leiðst greinar þingmanna um vinnubrögð á Alþingi. Þingmenn ættu að laga verklag sitt í kyrrþey. Nóg er af öðrum mikilvægum og áhugaverðum álitaefnum sem eiga erindi við þjóðina.
En málþóf rýrir traust til Alþingis. Helgi Bernódusson, fyrrverandi skrifstofustjóri Alþingis, hélt ræðu í kringum starfslok sín 2019. Þar sagði Helgi:
„Einn draugur fer þó um þinghúsið og ygglir sig í þingsalnum og er mikil nauðsyn að kveðinn verði niður, rotaður í einu höggi, en það er málþóf. Í huga mínum, sem hef unnið í þinghúsinu í áratugi, og stundum þurft að sitja samfellt yfir slíkum draugagangi, er hann tilræði við heilbrigða skynsemi og yfirgangur sem er niðurlægjandi fyrir þingmenn og hina virðulegu stofnun, tilraun til að lama þingið, óbærilegur. Allir flokkar eru sekir í þessu efni.“
Mér fannst hressilegt að lesa þetta. Textinn talar inn í þá tilfinningu sem bærist með flestum, gömlum og nýjum þingmönnum. Stjórnarandstaðan eða Alþingi hlýtur engan sóma af yfirstandandi tafaleikjum. Stjórnarliða klæjar í málbeinið, að færa rök fyrir stefnumálum sínum og hugsjónum, heyra andsvörin og eiga orðastað. Í staðinn er innihaldslítið málþóf.
Gefum Helga orðið:
„Málþóf hefur stundum verið kallað „vopn“ stjórnarandstöðunnar og það mundi raska valdajafnvægi í þingi ef það yrði kveðið niður. En ég hef seint og um síðir áttað mig á því hvílíkur reginmisskilningur það er. Jafnvægið mun aðeins finna sér nýtt og heilbrigðara form, ef óhæfa þessi yrði lamin niður með einu bylmingshöggi, bótalaust.“
Þarna er komist býsna nálægt kjarna málsins. Stjórnarandstaðan hefur ýmsar leiðir til að koma afstöðu sinni til skila, án málþófs. Það sem Helgi er sjálfsagt að vísa í eru skýr, en nánast ekkert notuð, ákvæði í þingskapalögum um að hægt sé að stöðva umræðu, takmarka tíma sem hvert mál tekur, ýmist að tillögu forseta þings eða níu þingamanna. Ég held raunar að þetta þurfi ekki til.
Alþingi ætti hæglega að geta sameinast um þann tíma sem ætlaður er til umfjöllunar hvers máls í upphafi hvers þingvetrar, með samkomulagi allra þingflokka. Núna er samþykkt starfsáætlun sem skilgreinir hvaða daga þing stendur. Sjálfsagt er að útfæra þá dagskrá mun ítarlegar og úthluta málum umfjöllunartíma og greiða um það atkvæði. Meginlínan gæti verið tvær klukkustundir fyrir hverja umræðu en meira í fjárlögum og tilteknum lykilmálum.
Blasir þetta ekki við? Þess má geta að borgarstjórn gerði nákvæmlega þetta fyrir nokkrum misserum. Einhverjir lýstu áhyggjum en nú vildi enginn fara til baka. Ég hvet því þingmenn og forsætisnefnd Alþingis til dáða. Það færi vel á því að næsta þing yrði sannkallað umbótaþing. Og þetta þar með mín fyrsta og síðasta grein um vinnubrögð á Alþingi.