með því að hætta að reka ríkið á yfirdrætti

Stöndum með ungu fólki og fjölskyldum

með bráðaaðgerðum á húsnæðismarkaði 

með því að hækka lífeyri TR í takt við laun og með nýju fæðingarorlofskerfi

1. Lægri vextir með styrkri stjórn efnahagsmála

Forgangsmál Samfylkingar er að endurheimta efnahagslegan stöðugleika. Nú hafa stýrivextir verið um og yfir 9% í meira en ár, verðbólga yfir markmiði í 4 ár og samkvæmt áætlunum ríkisstjórnarinnar stefnir í að ríkið verði rekið með halla í 9 ár.

Óstjórn í efnahagsmálum hefur leitt til þess að heimili landsins borguðu 40 milljörðum meira í húsnæðisvexti í fyrra en þau gerðu árið 2021. Þessir háu vextir eru ekkert annað en ofurskattur á ungt fólk og alla sem skulda.

Samfylkingin vill kveða niður vexti og verðbólgu. Lykillinn að því er að við náum aftur styrkri stjórn á fjármálum ríkisins, komum húsnæðismarkaðnum í fastari skorður og leggjum grunn að hagvexti sem er ekki knúinn áfram af fólksfjölgun heldur aukinni framleiðni (sjá útspilið Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum). 

Því minna sem ríkisstjórnin og ríkisfjármálin gera til að vinna gegn verðbólgu, því meira gerir Seðlabankinn og því hærri verða vextirnir. 

Náum aftur stjórn á fjármálum ríkisins

Breytum lögum um opinber fjármál og tökum upp stöðugleikareglu um jafnvægi tekna og rekstrarútgjalda með tilliti til hagsveiflunnar, í samræmi við tillögur fjármálaráðs ESB

Eyðum ekki „verðbólgufroðunni“ heldur öflum tekna og/eða hagræðum til að mæta auknum útgjöldum 

Þannig tryggjum við að lög um opinber fjármál þjóni tilgangi sínum og aukum trúverðugleika hagstjórnar

Setjum reglur um innri endurskoðun hjá ríkisstofnunum

Felum erlendum sérfræðingum að vinna hvítbók um hagræðingu og skilvirkni í ríkisrekstri

Förum betur með fé í opinberum framkvæmdum og skerpum á ábyrgðarskiptingu og gæðakröfum með nýjum heildarlögum um opinberar fjárfestingar

Drögum úr skriffinnsku og pappírsvinnu, meðal annars í heilbrigðiskerfinu (sjá útspilið Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum), og eflum stafræna innviði hins opinbera til að draga úr rekstrarkostnaði til langs tíma

Lokum ehf gatinu með aðferðum sem tíðkast á hinum Norðurlöndunum til að koma í veg fyrir að launatekjur séu ranglega taldar fram sem fjármagnstekjur

Hækkum fjármagnstekjuskatt úr 22% í 25% en uppfærum frítekjumark vaxtatekna með hliðsjón af verðbólguþróun svo skattbyrði millitekjuhópa haldist óbreytt

Tökum upp réttlát og skynsamleg auðlindagjöld af nýtingu náttúruauðlinda í sjávarútvegi, fiskeldi, orkuvinnslu og ferðaþjónustu (sjá útspilið Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum)

2. Bráðaaðgerðir í húsnæðismálum og kerfisbreytingar til lengri tíma

Íbúum á Íslandi hefur fjölgað meira en í nokkru öðru OECD-ríki síðastliðinn áratug. Uppbygging íbúðarhúsnæðis hefur ekki haldið í við þessa þróun. Frá árinu 2013 hefur fjölskyldum fjölgað tvöfalt meira en íbúðum. Fyrir vikið hefur myndast verulegt ójafnvægi og fasteigna- og leiguverð rokið upp úr öllu valdi.

Á sama tíma hefur orðið samþjöppun á markaði þar sem sífellt fleiri íbúðir rata í hendur fjárfesta og fyrirtækja en ekki einstaklinga og fjölskyldna í leit að heimili. Þúsund íbúða standa auðar eða eru leigðar út til ferðamanna gegnum Airbnb, jafnvel allan ársins hring.

Heimilin í landinu líða fyrir háa vexti, leiguverðshækkanir og óstjórn í efnahagsmálum. Sífellt fleiri eiga í erfiðleikum með að koma þaki yfir höfuðið og tækifæri til þess að eignast húsnæði ráðast í auknum mæli af því hverra manna þú ert og hve mikinn stuðning foreldrar geta veitt. Það er óásættanleg staða.

Samfylkingin vill ráðast í bráðaaðgerðir til að halda aftur af hækkun fasteigna- og leiguverðs. Til lengri tíma vill Samfylkingin grípa til kerfisbreytinga sem stuðla að betra jafnvægi milli framboðs og eftirspurnar á húsnæðismarkaði.

Samfylkingin vill ráðast í bráðaaðgerðir til að tryggja að stærri hluti íbúðarhúsnæðis nýtist sem heimili fólks frekar en fjárfestingarvara hinna efnameiri. Samhliða þarf að liðka fyrir uppbyggingu færanlegra einingarhúsa og breytingu vannýtts atvinnuhúsnæðis í vandaðar íbúðir.

Með eftirfarandi aðgerðum fjölgum við íbúðum á markaði um allt að 2 þúsund næstu tvö árin umfram það sem núverandi spár gera ráð fyrir. Þannig tryggjum við að fjölgun nýrra íbúða samsvari áætlaðri íbúðaþörf að mati Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar og temprum fasteigna- og leiguverð.

Tryggjum að fleiri íbúðir nýtist sem heimili fólks

Herðum eftirlit og takmörkum heimagistingu við eigin lögheimili eða sumarbústað

Fólki verður áfram heimilt að leigja út heimili sitt eða sumarbústað í allt að 90 daga á ári

Leyfum gististarfsemi í atvinnuskyni aðeins í samþykktu atvinnuhúsnæði, en ekki í íbúðarhúsnæði, óháð því hvenær rekstarleyfi var gefið út

Heimilum sveitarfélögum að leggja svokallaðan tómthússkatt á tómar íbúðir (e. vacant home tax), þ.e. fasteignaskattsálag með skýrum undanþágum til að bregðast við bráðavanda á húsnæðismarkaði

Liðkum fyrir uppbyggingu færanlegs húsnæðis

Heimilum uppbyggingu á færanlegu einingarhúsnæði til skammtímanota án deiliskipulagsbreytinga, t.d. á þróunarreitum 

Gerum kröfu um að byggt sé vandað húsnæði til leigu sem stendur á viðkomandi svæði í 10 til 15 ár en er svo flutt og fundin endanleg staðsetning 

Mörkum skýrari umgjörð um tímabundna búsetu verkafólks og liðkum fyrir uppbyggingu starfsmannabústaða á athafnasvæðum undir stífu eftirliti og samkvæmt ströngustu gæðakröfum

Sköpum hvata til að breyta vannýttu atvinnuhúsnæði í íbúðir

Breytum byggingarreglugerð og skipulags- og mannvirkjalöggjöf til að flýta fyrir umbreytingu skrifstofuhúsnæðis í vandaðar íbúðir án þess að gefa afslátt af brunavörnum og öryggiskröfum

Sköpum hvata til slíkra framkvæmda gegnum stofnframlaga og hlutdeildarlánakerfin

Til viðbótar við bráðaaðgerðir í húsnæðismálum þarf að ráðast í kerfisbreytingar til að skapa jafnvægi á markaðnum til langs tíma. Þar verður ríkisstjórn að leika lykilhlutverk og taka ábyrgð á þróun húsnæðismarkaðarins í heild.

Ein af hindrunum í vegi íbúðauppbyggingar er sú að núverandi tekjustofnar sveitarfélaga standa ekki undir þeim innviðakostnaði sem fylgir nýjum hverfum. Um leið halda byggingaraðilar að sér höndum vegna hárra vaxta og mikils fjármögnunarkostnaðar.

Samfylkingin vill stilla saman hagsmuni ríkis, sveitarfélaga og einkaaðila svo setja megi aukinn kraft í íbúðabyggingu um allt land. Það gerum við með nýrri nálgun í skipulagsmálum, framboðshvetjandi stuðningi, markvissari nýtingu ríkislóða til íbúðauppbyggingar og með fjölgun leiguíbúða á viðráðanlegu verði.

Gerum uppbyggingu nýrra íbúðahverfa fjárhagslega sjálfbæra fyrir sveitarfélög

Semjum við sveitarfélög um skipulagningu og uppbyggingu nýrra hverfa og horfum til reynslu Finna af svokölluðum MAL samningum um landnotkun, samgöngur og byggðaþróun

Styðjum við innviðauppbyggingu vegna grunnþjónustu, svo sem með hagstæðum innviðalánum eða eftirgjöf á virðisaukaskatti við byggingu skóla og leikskóla, gegn því að sveitarfélög ýti undir félagslega blöndun og fjölbreytni við lóðarúthlutun og tryggi skilvirkt verklag og viðunandi málshraða í stjórnsýslu byggingar- og skipulagsmála

Færum skipulagslöggjöfina til nútímans með einfaldari ferlum, styttri tímafrestum, skýrari undanþáguheimildum og breytingum sem ýta undir að skipulagsáætlanir séu sniðnar að raunverulegum byggingaráformum

Setjum heildstæð lög um lóðarleigusamninga í þágu jafnræðis og fyrirsjáanleika við lóðarúthlutun

Skerpum á tímabindingu uppbyggingarheimilda til að koma í veg fyrir lóðabrask og frestun framkvæmda

Komum á reglulegum samráðsfundum ríkis, sveitarfélaga og verktaka um stöðu íbúðauppbyggingar og vinnum að samræmdari túlkun regluverks í skipulags- og mannvirkjamálum

Framboðshvetjandi stuðningur í þágu íbúðakaupenda

Tryggjum fyrirsjáanleika í lánveitingum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) vegna byggingar og kaupa á íbúðum

Greiðum hlutdeildarlán út til byggingaraðila meðan íbúð er á framkvæmdastigi 

Þannig drögum við úr fjármögnunarkostnaði og sköpum aukinn hvata til framkvæmda

Lánið er veitt með skilyrðum um hæfilegan framkvæmdatíma og gengur áfram til fyrsta kaupanda með milligöngu HMS þegar kaupsamningur er gerður

Semjum um stórtæka uppbyggingu hlutdeildarlánaíbúða við byggingaraðila sem uppfylla skilyrði um traustan fjárhag, þekkingu og reynslu

Ívilnun til uppbyggingar leiguíbúða og fjölbreytt búsetuform

Veitum húsnæðisfélögum án hagnaðarsjónarmiða 60% endurgreiðslu á virðisaukaskatti við byggingu íbúða 

Nýtum ríkislóðir til íbúðauppbyggingar og tryggjum að stór hluti íbúðanna verði á vegum óhagnaðardrifinna félaga 

Styðjum við uppbyggingu félagslegs eignaríbúðakerfis eins og verkalýðshreyfingin hefur kallað eftir og liðkum fyrir aðkomu lífeyrissjóða að slíkum verkefnum 

Leggjum niður sérstakan húsnæðisstuðning sveitarfélaga og komum upp einu samræmdu kerfi á vegum ríkisins með viðmiði um að húsnæðiskostnaður sé ekki umfram 40% af ráðstöfunartekjum

Með því að sýna festu í ríkisfjármálum og ná niður verðbólgu og vöxtum sköpum við svigrúm til að ráðast í hóflegar en markvissar aðgerðir, jafnt og þétt yfir kjörtímabilið, til að styðja betur við barnafjölskyldur og styrkja almannatryggingakerfið í þágu eldra fólks og öryrkja.

Stöðvum alfarið kjaragliðnun milli launa og lífeyris frá Tryggingastofnun ríkisins (TR)

Bindum greiðslur almannatrygginga til eldra fólks og öryrkja við launavísitölu

Hækkum frítekjumark ellilífeyris úr 25 í 60 þús. kr. á mánuði til þess að eldra fólk njóti meiri ávinnings af því að hafa greitt í lífeyrissjóði

Komum á frítekjumarki vaxtatekna þannig vaxtatekjur upp að 300 þús. kr. á ári skerði ekki greiðslur almannatrygginga og færri fái harkalegan bakreikning frá TR

Lögfestum rétt barna til leikskólavistar frá tilteknum aldri eins og gert hefur verið í öllum ríkjum Norðurlanda að Íslandi undanskildu

Setjum af stað vinnu við endurskoðun á lögum um tekjustofna sveitarfélaga þannig að gert sé ráð fyrir rekstri leikskóla sem lögbundins og fjármagnaðs verkefnis sveitarfélaga

Tryggjum örugga afkomu í fæðingarorlofi:

Hækkum lágmark fæðingarorlofsgreiðslna og höldum 450 þús. kr. af viðmiðunartekjum óskertum 

Hækkum fæðingarstyrki til námsmanna og fólks utan vinnumarkaðar

Lögfestum rétt til launaðs meðgönguorlofs í allt að fjórar vikur fyrir áætlaðan fæðingardag

Komum þróun barnabóta í fastari skorður

Hækkum barnabætur árlega til jafns við hækkun þrepamarka í tekjuskattskerfinu og uppfærum skerðingarmörk þannig að fjöldi heimila sem fá stuðning haldist stöðugur

Ljúkum endurskoðun örorkulífeyriskerfisins

Tryggjum farsæla framkvæmd nýrra laga þannig að fólk með skerta starfsgetu búi við afkomuöryggi og reisn 

Leggjum áherslu á valdeflingu í stað refsistefnu

Vinnum markvisst að því að draga úr nýgengi örorku með fyrirbyggjandi aðgerðum og eflingu frumendurhæfingar 

6 af hverjum 10 örorku- og endurhæfingarlífeyrisþegum eru konur og fjórðungur kvenna á aldrinum 63 til 66 ára er á örorkulífeyri. Þetta kallar á sértækar aðgerðir

Fjárhagslegt sjálfstæði fatlaðs fólks

Komum upp aðgengis- og aðlögunarsjóði hjá Húsnæðis- og mannvirkjastofnun að norskri fyrirmynd og tryggjum fólki styrki til breytinga á húsnæði vegna fötlunar

Styðjum fyrirtæki til breytinga á atvinnuhúsnæði til að auka aðgengi og ýta undir atvinnuþátttöku fatlaðs fólks þegar nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi

Fjármögnum til fulls þann fjölda NPA-samninga sem gefin hafa verið fyrirheit um

Samfylkingin leggur áherslu á að kraftmikil verðmætasköpun og sterk velferðarþjónusta fari saman. Þetta hefur verið rauður þráður í málefnavinnu Samfylkingar og þeim þremur útspilum sem við höfum kynnt. Framkvæmdaplan í húsnæðis- og kjaramálum felur í sér aðgerðir sem munu stuðla að jafnvægi á húsnæðismarkaði með auknu framboði og draga þannig úr verðþrýstingi til lengri tíma. Þá mun lögfesting stöðugleikareglu og stefnumið um aukinn aga í ríkisfjármálum styrkja trúverðugleika hagstjórnarinnar og styðja við markmið um efnahagslegan stöðugleika

Framkvæmdaplanið er fullfjármagnað með tekjum sem fást með því að skrúfa fyrir skaðlegar skattaglufur og taka upp fjármagnstekjuskattskerfi í anda hinna Norðurlandanna og með svigrúmi sem verður til með skilvirkari ráðstöfun opinberra fjármuna (samtals 0,5% af vergri landsframleiðslu). Aukin rekstrarútgjöld í útspilinu eru einkum vegna styrkingar velferðarkerfisins (sjá kaflann „Örugg afkoma um ævina alla“). Þau eru áætluð um 0,5% af vergri landsframleiðslu þegar aðgerðirnar eru að fullu komnar til framkvæmda en þær verða tímasettar með tilliti til hagsveiflunnar í samræmi við áherslu Samfylkingar á verðstöðugleika og lága vexti.

Samanlagt eru útspilin þrjú sem Samfylkingin hefur kynnt á síðustu misserum (í heilbrigðis- og öldrunarmálum, atvinnu- og samgöngumálum og nú húsnæðis- og kjaramálum) hlutlaus með tilliti til ríkisfjármála. Þau fela í sér aukin rekstrarútgjöld upp á u.þ.b. 1,75% af vergri landsframleiðslu en á móti koma tekjur af aukinni verðmætasköpun, almennum auðlindagjöldum, hækkun fjármagnstekjuskatts og aðgerðum til að skrúfa fyrir skattaglufur.

Samfylkingin 60+ Hafnarfirði verður með KAFFISPJALL 60+ n.k. fimmtudag 28. nóvember klukkan 10:30-12:00.
 

Gestur fundarins verður Hildur Rós Guðbjargardóttir bæjarfulltrúi, sem skipar 6. sæti Kragans í komandi alþingiskosningum.

Á fimmtudaginn eru aðeins tveir dagar í kosningar og því mikilvægt að koma saman og ræða málin.

Við hlökkum að sjá ykkur á Strandgötu 43.

og örugg heilbrigðisþjónusta óháð búsetu

með þjóðarátaki í umönnun eldra fólks

1. Fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi 

Eitt af því sem veldur óöryggi í heilbrigðiskerfinu er skortur á föstum tengilið sem þekkir sitt fólk og hefur yfirsýn. Það veldur líka álagi annars staðar í kerfinu.

Óöryggið er óhagkvæmt. Rannsóknir sýna að innlagnir á sjúkrahús eru 30% algengari hjá þeim sem hafa ekki fastan heimilislækni. Að auki hefur fólk með heimilislækni bæði lægri dánartíðni og meiri lífsgæði (e. quality-adjusted life-years).

Nú eru aðeins um 50% Íslendinga með fastan heimilislækni. Í Noregi er hlutfallið yfir 95%. Ljóst er að styrkja þarf heimilislækningar í landinu. En „heimilisteymi“ þar sem fjölbreyttur hópur heilbrigðisstarfsfólks skapar fasta tengingu við fólk er hluti af lausninni til framtíðar.

Samfylkingin vill að fólk upplifi öryggi og trausta tengingu við heilbrigðiskerfið.

Fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi 

10 ára markmið um að allir Íslendingar fái heimilislækni og heimilisteymi 

Á fyrsta kjörtímabili setjum við fólk yfir 60 ára og langveika í forgang 


„Heimilisteymi“ á heilsugæslu sem veita fólki fastan tengipunkt við heilbrigðiskerfið — þetta er hægt að gera hratt 

Heilsugæslur fái fjárhagslegan hvata til að koma upp teymum heilbrigðisstarfsfólks sem sinnir tilteknum hópi einstaklinga 

Heimilisteymi auka aðgengi, skilvirkni og samfellu í þjónustu — maður þarf ekki alltaf tíma hjá lækni 


Tryggjum fasta tengingu við heilbrigðiskerfið fyrir alla Íslendinga

Hvatar til fastráðningar á heilsugæslu um land allt
> Niðurfelling námslána hjá læknum sem ráða sig til lengri tíma á svæðum þar sem læknaskortur er viðvarandi — horft til fordæmis frá Noregi 

Hluti nýrra námsplássa við læknanám í HÍ tekinn frá fyrir fjölbreyttari inntökuleiðir 
> Litið til bakgrunns eða tengsla við svæði þar sem læknaskortur er viðvarandi — á Íslandi koma 75% nýnema í læknanámi HÍ úr þremur framhaldsskólum og aðeins 5% koma úr skólum utan stórhöfuðborgarsvæðis 
> Fordæmi frá Svíþjóð: Ef inntökuskilyrði eru uppfyllt er horft til fleiri þátta en einkunnar á inntökuprófi 

Eyrnamerkt fjármagn til fjölgunar læknanema við HÍ
 > Fylgjum áætlun um fjölgun úr 60 í 75 nýnema árið 2024 og upp í 90 árið 2028 

Styrkjum sérnám í heimilislækningum og komum á fót sérnámi í héraðslækningum

Skilgreinum viðmiðum æskilegan fjölda skjólstæðinga á hvern heimilislækni 

„Pössum gólfið“ þar til markmið um heimilislækna og heimilisteymi nást: Bætum starfsaðstæður og tryggjum svigrúm fyrir öfluga grunnþjónustu áður en verkefnum heilsugæslu er fjölgað 

Styrkjum stoðþjónustu, fjárfestum í tæknilausnum og drögum úr skriffinnsku 
(sjá kafla 4: Meiri tími með sjúklingnum)

„Þyrfti maður ekki að hafa sinn tengilið í heilbrigðiskerfinu? Sérstaklega þau sem eru eldri. Fólk hittir alltaf nýja og nýja manneskju og það er það sem fólki finnst óöryggi í.“  — Garðabær, 1. apríl 2023 

„Það sem hvílir langþyngst á okkur er læknaskortur. Ástandið er mjög bagalegt á þetta stóru svæði og sérstaklega á veturna. Það er vont að vera ekki með fasta heimilislækna. Ég er kannski bara svona gamaldags en ég þoli ekki að byrja alltaf á allri rullunni frá því að maður var unglingur og allt til dagsins í dag. En sjálfsagt er þetta svona víðar á landinu.“ — Ísafjörður, 26. maí 2023 

2. Þjóðarátak í umönnun eldra fólks 

Brotakennd þjónusta við eldra fólk er einn helsti vandi heilbrigðiskerfisins í heild. Það sem er vanrækt í öldrunarþjónustu leiðir til ótímabærra innlagna á bráðamóttöku og á sjúkrahús. Og síðan er fólk geymt á göngunum vegna skorts á hjúkrunarrýmum — sem er óboðleg þjónusta og afleit nýting á skattfé.

Rannsóknir sýna að stærstur hluti kostnaðar við heilbrigðisþjónustu er við þau 10-15% eldra fóks sem veikast er á hverjum tíma; hóps sem glímir við fjölveikindi, færnitap eða félagslega erfiðleika. Það er viðkvæmasti hópurinn sem þarf að setja í forgang. Til þess verður að grípa inn fyrr og leggja áherslu á öfluga og vel fjármagnaða heimaþjónustu. Samhliða því verður að vinna upp uppbyggingarskuldina sem birtist í skorti á hjúkrunarrýmum fyrir þau sem þurfa. 

Samfylkingin vill leiða þjóðarátak í umönnun eldra fólks á Íslandi með virðingu að leiðarljósi. 

Þjóðarátak í umönnun eldra fólks 

Viðkvæmasta hópinn í forgang — með áherslu á öfluga heimaþjónustu

Viðurkennum að þetta kostar peninga og útheimtir pólitíska forgangsröðun 

Fækkum ótímabærum innlögnum eldra fólks á sjúkrahús 

Tryggjum eldra fólki fastan heimilislækni (sjá kafla 1: Fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi)
> Inngrip fyrr hjá viðkvæmasta hópnum sem glímir við fjölveikindi eða færnitap 

Aukum fjármagn til heimahjúkrunar og eflum samþætta heimaþjónustu
 > Fjölbreyttur stuðningur til að auka lífsgæðin heima: heimahjúkrun, dagdvalir, félagslegur stuðningur, iðju- og sjúkraþjálfun

Byggjum sambýli fyrir einangraðasta hópinn sem glímir við félagslega erfiðleika 

Útskrifum fólk af sjúkrahúsum þegar meðferð er lokið 

Þjóðarátak í uppbyggingu og fjármögnun hjúkrunarrýma fyrir þá sem ekki geta búið heima þrátt fyrir öfluga samþætta heimaþjónustu 

Styrkjum rekstrargrunn hjúkrunarheimila til að bæta mönnun og umönnun eldra fólks á síðustu æviárum þess 

„Ég tala bæði sem læknir og ekki síður sem notandi og aðstandandi. Þið vitið öll hvernig talað er um Landspítalann. En að mínu mati liggur mesti vandinn ekki þar heldur í brotakenndri þjónustu við aldraða.“ — Reykjavík, 1. apríl 2023 

„Ég hef mestar áhyggjur af öldrunarmálum. Þetta fólk er búið að strita og púla fyrir okkur alla ævi og það er bara frumskylda okkar að fólki geti liðið vel þar sem það býr síðustu stundir ævi sinnar. Virðing og stolt eiga að vera leiðarljós og það þarf að passa upp á þetta mannlega.“ — Sauðárkrókur, 9. maí 2023 

Samþjöppun þjónustu í heilbrigðiskerfinu hefur að hluta bitnað á aðgengi og verið á kostnað heimila í dreifðum byggðum.

Fólk hefur réttmætar og raunsæjar væntingar um ákveðna grunnþjónustu hringinn í kringum landið (sjá kafla 1: Fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi og kafla 2: Þjóðarátak í umönnun eldra fólks). En það skilur að erfitt getur reynst að veita flóknari þjónustu heima í héraði; hana þarf að sækja í þéttbýli og við verðum öll að hafa aðgengi að henni.

Þess vegna eru samgöngur heilbrigðismál. Og fyrsta hjálp getur skipt sköpum.

Samfylkingin vill að allir landsmenn hafi öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu. Ef þjónustan er sótt yfir heiðina eða í gegnum fjallið þá verður það að vera öruggt fyrir sjúklinginn og hann á ekki að greiða flutninginn úr eigin vasa.

Öruggt aðgengi að heilbrigðisþjónustu um land allt 

Aukinn kraftur í styrkingu sjúkraflutninga og niðurgreiðslu ferðakostnaðar til að taka á áhrifum af samþjöppun í heilbrigðiskerfinu á undanförnum áratugum

Efling heilsugæslu (sjá kafla 1: Fólk fái fastan heimilislækni og heimilisteymi) og aukið aðgengi að sérfræðiþjónustu á landsbyggðunum (sjá kafla 5: Tökum ábyrgð á heilbrigðiskerfinu í heild)

Styrkjum fyrsta viðbragð um land allt og styttum viðbragðstíma, m.a. með sjúkra- og björgunarþyrlum 

Höggvum á hnútinn: Fjölgum þyrluáhöfnum Landhelgisgæslunnar og staðsetjum eina sérútbúna sjúkra- og björgunarþyrlu utan höfuðborgarsvæðisins
> Vel staðsett­ar sjúkra- og björgunarþyrl­ur yrðu bylt­ing í öruggu aðgengi allra Íslendinga að heil­brigðisþjón­ustu, til sjós og lands

Tryggjum læknisfræðilega ráðgjöf við bráðatilfelli með þjónustu „fjarskiptalæknis“

Vinnum áfram að hærra menntunarstigi sjúkraflutningafólks — ekki síst í dreifbýli þar sem fyrsta viðbragð skiptir mestu máli

Uppfærum greiðsluþátttöku hins opinbera þegar heilbrigðisþjónusta er sótt um langan veg

Tökum tekjutap fjölskyldna með í reikninginn
> Svo sem vegna vinnutaps og barnagæslu — þetta skiptir sérstaklega miklu máli fyrir fjölskyldur langveikra barna

Breytum reglum þannig að greiðsluþátttakan nái einnig til fyrirbyggjandi meðferða

Nýtum og eflum til muna velferðar- og heilbrigðistæknilausnir til að styðja við grunnþjónustu hringinn í kringum landið (sjá meira í kafla 4: Meiri tími með sjúklingnum)

„Samgöngumál eru líka heilbrigðismál hjá okkur. Þjónustan sem við fáum er góð en það verða líka að vera öruggar og tryggar samgöngur svo að við höfum aðgengi að henni þegar á þarf að halda. Og til að sjúkrabíllinn komist til og frá samfélaginu í neyðartilvikum.“ — Siglufjörður, 13. apríl 2023 

„Það sem snýr að venjulegu fólki hér er ekki síst kostnaðurinn sem við berum umfram til dæmis fólk á höfuðborgarsvæðinu. Ferðir, gisting og ég tala nú ekki um vinnutapið — ef til dæmis kona fer upp á land til að eignast barn og maðurinn fer með. Við borgum sömu skatta en fáum auðvitað ekki sömu þjónustu. Það ætti að koma betur til móts við okkur varðandi kostnaðinn.“ — Vestmannaeyjar, 31. maí 2023 

Ef mönnun í heilbrigðiskerfinu er ekki viðunandi getur það leitt af sér vítahring versnandi starfsaðstæðna og þjónustu — sem stuðlar svo aftur að verri mönnun. 

Um 25% hjúkrunarfræðinga á Íslandi hætta að starfa við fagið innan 5 ára frá útskrift. Það getur ekki verið hagkvæmt. Við verðum að halda í fólkið okkar.

Heilbrigðisstarfsfólk vill öruggar vinnuaðstæður og tíma til að sinna sjúklingum sínum vel

Á undanförnum árum hefur fjarað undan stoðþjónustu við heilbrigðisstarfsfólk og um leið fer sífellt meira af tíma þess í ýmiskonar skriffinnsku. Læknir á heilsugæslu ver sem dæmi að jafnaði um 50% af tíma sínum með sjúklingum.

Tæknilausnir munu ekki koma í stað mannlegra tengsla í heilbrigðisþjónustu. Þvert á móti, fjárfesting í nýrri tækni á að tryggja meiri tíma fyrir hið mannlega.

Samfylkingin vill að heilbrigðisstarfsfólk fái meiri tíma með sjúklingnum.

Sköpum aðstæður þar sem fólk vinnur við það sem það hefur menntað sig til að gera 

Styrkjum stoðþjónustu við heilbrigðisstarfsfólk, fjárfestum í nýjum tæknilausnum og drögum úr tímanum sem fer í skriffinnsku

Tökum stjórn á sjúkraskrárkerfunum og komum á einni miðlægri sjúkraskrá

Miðlæg sjúkraskrá dregur úr endurtekinni vinnu, bætir yfirsýn heilbrigðisstarfsfólks og eykur öryggi almennings

Tækni í heilbrigðiskerfinu á að vera á forsendum sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks, ekki tæknifyrirtækja sem selja þjónustuna

Fjölgum starfsfólki í stoðstéttum heilbrigðiskerfisins

Til að heilbrigðisstarfsfólk hafi meiri tíma með sjúklingnum þarf viðeigandi stoðþjónusta að vera til staðar — hvort sem það er umsjónarmaður fasteigna, heilbrigðisgagnafræðingur, tölvunarfræðingur eða sérhæft aðstoðarfólk

„Landspítalinn ver gríðarlegum fjármunum í að mennta fólk sem fer síðan í kulnun og til annarra starfa. Við erum með rosalega mikið af menntuðu heilbrigðisstarfsfólki sem vill ekki vinna í kerfinu vegna þess hvernig starfsaðstæðurnar eru. Þegar ég fór að vinna í Noregi var ég með einn bráðveikan sjúkling og einn venjulegan. Á Íslandi var ég kannski með upp í sex bráðveika og fólk hrökklast bara frá.“  — Blönduós, 8. maí 2023 

„Nýtt hús breytir náttúrulega ekki neinu ef það verður ekki meiri mannskapur. Og það þarf líka að bæta við fólki úr ýmsum stoðstéttum. Ég eyði hálfum deginum í skriffinnsku — skrifa niður nótur um sjúklinga, vottorð og tilvísanir. Í staðinn fyrir að ég gæti talað við helmingi fleiri sjúklinga yfir daginn ef það væri gervigreind sem skrifaði nótur til dæmis. Við þurfum að verja alltof miklum tíma í skriffinnsku í þessu kerfi.“  — Ungt heilbrigðisstarfsfólk í Reykjavík, 25. apríl 2023 

Heilbrigðisstarfsfólk ver alltof miklum tíma í að skrifa vottorð og umsóknir

Fylgjum tillögum starfshóps um vottorðagerð — meðal annars um að hætt verði að gefa út læknisvottorð fyrir veikindum í skemmri tíma en viku eða gjald vegna slíkra vottorða verði hækkað

Fjárfestum í nýjum tæknilausnum sem auka skilvirkni og skapa meiri tíma með sjúklingnum

Með því að draga úr tíma sem fer í skriffinnsku og uppflettingar heilbrigðisstarfsfólks má bæta samskipti við sjúklinga og skapa svigrúm fyrir hið mannlega

Hættum með flatar aðhaldskröfur sem koma í veg fyrir stafræna vegferð
> Fjármögnuð áætlun um stafræna vegferð í heilbrigðismálum eykur skilvirkni og dregur úr kostnaði til lengri tíma litið

Berum virðingu fyrir reynslu fólks og tímanum sem fer í að miðla henni

Hvatar til að byggja upp sérhæfða þjálfun og starfsreynslu á vinnustað — þannig fjárfestum við í þekkingu

Fleiri sjúkrastofnunum gert kleift að taka að sér starfsnema og umbunað fyrir það

5. Tökum ábyrgð á heilbrigðiskerfinu í heild

Stjórnmálafólk ber ábyrgð á heilbrigðiskerfinu í heild. Það gildir jafnt um opinberan rekstur og einkarekstur. Samfylkingin skilur kostina við blandað heilbrigðiskerfi. En flest sem fer úrskeiðis í kerfinu lendir í fangi sjúkrahúsa. Því er lykilatriði að ákvarðanir um útvistun til einkarekstrar veiki ekki getu sjúkrahúsa til að veita bráðaþjónustu eða aðra flókna þjónustu.

Stjórnmálafólk ber ábyrgð á heilbrigðiskerfinu

Rammi um sérfræðiþjónustu utan sjúkrahúsa ætti að grundvallast á kröfu um jafnt aðgengi — enda er þjónustan borguð með skattfé. Og auðvitað þarf öflugt eftirlit til að tryggja bestu nýtingu fjármuna í þessum stærsta útgjaldaflokki hins opinbera, óháð rekstrarformi.

Samfylkingin vill að einkarekstur í heilbrigðisþjónustu sé á forsendum hins opinbera. Enda er þjónustan greidd með skattfé almennings.

Tökum ábyrgð á heilbrigðiskerfinu í heild

Jöfnum aðgengi að heilbrigðisþjónustu — þar á meðal þjónustu sérgreinalækna

Bætum samspil einkarekstrar og sjúkrahúsa

Tryggjum Sjúkratryggingum Íslands bolmagn til að markmið um jafnt aðgengi og hagkvæmni náist í samningum við einkaaðila

Forsendur þess eru að fyrir liggi kröfulýsing um magn og gæði þjónustu og að eftirlit sé fullnægjandi

Aukum rekstrarfé Sjúkratrygginga sem hlutfall af veltu
> Stofnunin veltir 130 milljörðum á ári — en rekstrarfé hefur dregist saman á undanförnum árum

Í næstu samningum við sérgreinalækna verði lögð megináhersla á jafnara aðgengi um land allt:
> Þeir fái þjónustuna sem helst þurfa
> Þjónustan er fjármögnuð úr sameiginlegum sjóðum landsmanna — ekki á að veita hana á forsendum búsetu eða „fyrstur kemur, fyrstur fær“ eins og nú er

Endurskoðum og lækkum greiðsluþátttöku einstaklinga í heilbrigðiskerfinu

Eitt greiðsluþátttökukerfi fyrir heilbrigðisþjónustu og lyf eykur sanngirni og gagnsæi

Veitum sjúkrahúsum aukið svigrúm til að ákveða hvernig þau vinna með einkarekstri

Útvistun til einkarekstrar má ekki veikja getu sjúkrahúsa til að veita bráðaþjónustu eða aðra flókna þjónustu sem á að veita innan sjúkrahúsa

Aukið svigrúm og aukin ábyrgð sjúkrahúsa: Þau taki sjálf ákvarðanir um útboð til einkarekstrar

Eflum eftirlit með hagkvæmri ráðstöfun fjármuna, óháð rekstrarformi

Sjúkratryggingar og embætti landlæknis fái bolmagn til að sinna eftirlitshlutverki sínu

Innra og ytra eftirlit með heilbrigðisstofnunum í opinberum rekstri

Samfylkingin stefnir að því að auka fjárframlög til heilbrigðis- og öldrunarmála í skrefum til að styrkja kerfið og standa undir þjóðarmarkmiðunum fimm. Örugg skref í rétta átt fela í sér að á tveimur kjörtímabilum undir stjórn jafnaðarfólks muni framlög til heilbrigðis- og öldrunarmála hækka sem nemur 1 - 1,5% af landsframleiðslu á ársgrundvelli miðað við núverandi fjárlög. Slíkt viðbótarfjármagn mun skipta sköpum til að nýta betur það fjármagn sem nú þegar er veitt til málaflokksins.

Fjárlög ársins 2024 gera ráð fyrir 7,6% af landsframleiðslu í heilbrigðis- og öldrunarmál ef litið er framhjá framlögum til uppbyggingar Nýja Landspítalans. Það verkefni mun ekki fara frá okkur. Fjármagn verður áfram tryggt í verkefnið enda fjárfesting til áratuga. En eftir standa undirliggjandi rekstraráskoranir. Það er reglulegur rekstur sem útheimtir föst fjárframlög — sem þarf að fjármagna að fullu.

Rétt fjármögnuð úrræði munu spara okkur hundruð milljarða fram í tímann. Alltof lengi hafa ráðamenn komist upp með að verja peningum í að leysa stök verkefni á meðan grunnvandinn stendur óleystur og býr til kostnað annars staðar í kerfinu.

Við rekum í dag okkar dýrustu legudeildir fyrir eldra fólk á sjúkrahúsum landsins í stað þess að annast fólkið okkar í réttum og velfjármögnuðum úrræðum. Við vitum að líkur á innlögn og notkun flóknari og dýrari heilbrigðisþjónustu eru 30% meiri ef fólk hefur ekki fastan heimilislækni. Og vanfjárfesting í tæknilausnum sem henta heilbrigðiskerfinu hefur leitt til þess að tækifæri til sparnaðar í rekstri fara forgörðum.

Valkosturinn sem Samfylkingin býður fólkinu í landinu upp á er að við sameinumst um nýja leið — til að bæta lífsgæði fólks og treysta reksturinn í málaflokknum. Til þess verðum við að sameinast um að sækja tekjur og taka meðvitaða ákvörðun um að fjármagna vegferðina. Annars fáum við kostnaðinn í fangið síðar meir en samsetningin verður ekki með þeim hætti sem við hefðum óskað.

Við getum hafið þessa vegferð, í átt að sterkari velferð og betur reknu ríki, með nokkrum öruggum skrefum.

Árleg fjárframlög til heilbrigðis- og öldrunarmála hækki um 1-1,5% af vergri landsframleiðslu

Fjárframlög aukin jafnt og þétt á 8 árum — tveimur kjörtímabilum

Fjármögnun tryggð á tekjuhlið ríkissjóðs

Á tæpum áratug getum við sem samfélag fjármagnað þessa vegferð — meðal annars með því að:

Draga úr misræmi milli skattlagningar fjármagns- og launatekna

Tryggja að arður af sameiginlegum náttúruauðlindum nýtist í þágu samfélagsins alls
> Útfært nánar eftir samtal við fólkið í landinu um atvinnu og samgöngur veturinn 2023 til 2024

Endurskoða tekjuskattskerfið með það markmið að færast nær velferðarsamfélögum Norðurlanda
> Útfært nánar eftir samtal við fólkið í landinu um húsnæðis- og kjaramál frá vori fram á haust 2024

„Ef við ætlum að gera stórátak í heilbrigðiskerfinu sem víða er þörf á – þá þarf náttúrulega að ná þjóðarsamstöðu. Hvar ætlum við að ná fjármagninu? Ætlum við að fara í skattahækkanir? Kannski er þjóðin til í það en þetta gæti orðið stórt mál í næstu kosningum.“ 

Lesið Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum í heild sinni hér á pdf formi.

Leit um „��“

2742 niðurstöður fundust við leit að „��“

Póstlisti Samfylkingarinnar

Samfylkingin

Flokkurinn

Flýtileiðir

Um Samfylkinguna

Vertu í bandi:

Leit um „���������������������������“

2742 niðurstöður fundust við leit að „���������������������������“