Það sé mun hagstæðara, mun ódýrara en að byggja inn á við, byggja þétt. Hátt hefur heyrst í uppbyggingaraðilum, verktökum og jafnvel verkalýðshreyfingunni þar sem þau kalla eftir fleiri ódýrum lóðum, það sé lóðaskortur og því þurfi að stækka vaxtar mörkin sem rúma nú þegar 24 þúsund íbúðir innan Reykjavíkur og 58 þúsund íbúðir innan alls höfuðborgarsvæðisins

Þetta er sagt nauðsynlegt til að hægt sé að byggja á lægra verði. Lægra verði fyrir hvern? Hver borgar fyrir ódýrar lóðir?

Að mörgu er að huga þegar nýtt hverfi er byggt. Dýrasta fjárfesting sveitarfélaga er að fara í uppbyggingu leik- og grunnskóla, íþróttamannvirkja sem tengjast skólastarfi eins og skólasundlaug og skólaíþróttahúsi. Í dag er um það bil einn skóli í borginni á hverja 3.100 íbúa og að meðaltali búa 2,4 íbúar í hverri íbúð í borginni þannig að þessir 3.100 íbúar búa í um 1.300 íbúðum. Nýr grunnskóli kostar um sex milljarða í byggingu, einn til tvo leikskóla þarf í nýtt hverfi og hvor um sig kosta tvo og hálfan milljarð, samtals um 5 milljarða króna. Skólasundlaug og skólaíþróttahús fyrir lögbundna kennslu í skólaíþróttum og sundi er áætlaður einn og hálfur milljarður króna. Grunnfjárfesting sveitarfélags í lögbundnum skólainnviðum í nýju hverfi eru því um 11 milljarðar króna. Í nýtt hverfi þarf líka aðstöðu fyrir íþróttafélagið, sundlaug fyrir íbúanna og jafnvel menningarmiðstöð. Uppbygging sambærileg og hefur byggst í Úlfársdal yrði fjárfesting upp á tæplega 12 milljarða króna miðað við byggingavístölu í dag, 8 milljarðar fyrir íþróttamannvirki og sundlaug með menningarmiðstöð fyrir 3,5 milljarð króna.

Kílómetri gatna og fráveitu = 1,3 milljarður

Gatna- og veitugerð er næst dýrasti kostnaðarliður í uppbyggingu nýs hverfis á eftir skólum. Nauðsynleg lífsgæði, en ekki mjög sýnileg nema í tölum á blaði – því lengri veitukerfi, lóðafrágangur og stígakerfi í metrum því dýrara er að sturta niður, þvo þvott, þrífa bílinn og ganga í skólann. Úlfarsárdalurinn er nýjasta nýbyggingahverfið í Reykjavík en hverfið er nokkuð þétt úthverfi með blöndu af fjölbýlishúsum, raðhúsum og sérbýlum. Þar er gatnakerfið um 7 kílómetrar að lengd. Í sérbýlahverfi getur veitukerfið verið allt að 17 metrar á hvert hús. Kílómetri af veitulögnum kostar rúmlega þrettán hundruð milljónir, 100 metrar kosta 130 milljónir, 10 metrar kosta þrettán milljónir króna.

Samtals fjárfesting í nýja hverfinu getur numið allt að 40 milljónum króna á hverja íbúð þegar horft er til fjárfestingar í gatna- og veitugerð, skóla-, íþrótta- og menningarhúss.

Hver á að bera þennan kostnað? Verktakinn, kaupandinn eða við hin sem búum í borginni?

Ódýrara fyrir samfélagið að byggja þétt

Við Hlíðarenda hefur risið þétt og blómleg byggð, hverfið er enn að stækka og gera má ráð fyrir 1.700 íbúðir verði byggðar þegar sú uppbygging sem ráðgerð er klárast. Gatnakerfið er um tveir kílómetrar og hverfið þarf uppbyggingu tengt leik- og grunnskóla sem felur í sér samtals fjárfestingu upp á um 11 milljarða króna. Fyrir í hverfinu er sundlaug, baðströnd við Nauthólsvík, íþróttamannvirki Vals, menningarhús í miðbænum. Aðgengi er gott að grænum svæðum eins og Perlufestinni í Öskjuhlíð, strandlengjunni, blómaskrúða Hljómskálagarðsins og töfrum Klambratúns. Hverfið tengist neti göngu- og hjólastíga að ógleymdri Borgarlínu.

Ef við deilum þessum kostnaði samfélagsins við nýju innviðina í hverfinu niður á fjölda íbúða kemur í ljós að kostnaðurinn á hverja íbúð er tæplega 11 milljónir, í stað 40 milljóna í hverfi sem byggist frá grunni í jaðri byggðarinnar. Þarna er gat upp á 29 milljónir króna á hverja íbúð sem greiddur er af sameignlegum sjóðum borgabúa.

Það er ekkert til sem heitir ódýrar lóðir. Það er ekki ódýrara að brjóta nýtt land í jaðri byggðar. Það er ekki ódýrara að þenja út vaxtamörkin. Það er mun dýrara fyrir íbúa í Reykjavík, fyrir útsvarsgreiðendur í borginni, fyrir mannlífið í borginni að þenja út byggð. Það er mun hagkvæmara fyrir samfélagið okkar að byggja inn á við, að byggja þétta blómlega, fjölbreytta byggð og reyna eftir mætti að nýta þá innviði sem fyrir eru betur. Við þurfum að tryggja að dýrustu samfélagslegu sameignlegu gæði okkar allra séu nýtt á sem hagkvæmastan hátt. Hádegisverðurinn er nefnilega aldrei ókeypis, það borgar alltaf einhver fyrir gæðin rétt eins og frjálshyggjumaðurinn Hannes Hólmsteinn Gissurarson hefur margoft bent á en bara sumir af flokksfélögum hans í Sjálfstæðisflokknum hafa áttað sig á því en ekki öll.

Í umræðu um húsnæðismál er oft talað um lausn vandans við háu húsnæðisverði og háu lóðaverði sé að byggja verði á ódýrum lóðum á óbrotnu landi í jaðri byggðar. 

Verið velkomin í Akraneskirkju sunnudaginn 22. júní kl. 20. 

Þráinn Haraldsson tekur viðtal við stjórnmálakonuna Kristrúnu Frostadóttur og við fáum að kynnast hinni persónulegu og trúarlegu hlið. 

Hvetjum alla til að mæta í messu á sunnudagskvöldið og kynnast nýjum hliðum á Kristrúnu.

Hún er metin á 680 milljarða af Samtökum iðnaðarins en ekkert formlegt mat liggur fyrir af hálfu opinberra aðila.

Ríkisstjórnin hefur skýr áform um að bæta úr. Í samstarfsyfirlýsingu stjórnarflokkanna er lögð sérstök áhersla á að auka fjárfestingu í samgöngum og hefja kraftmiklar framkvæmdir um land allt. Rjúfa á kyrrstöðu í jarðgangagerð og vinna á viðhaldsskuld í vegakerfinu. Ráðist verður í mikilvægar úrbætur í samræmi við Samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins. Verkefni sáttmálans eru á fleygiferð. Fossvogsbrú er komin í útboð. Tíðni eykst hjá Strætó í ágúst og útfærslur á Sæbrautarstokki og Sundabraut verða fljótlega kynntar. Miklubrautargöngum ætti að flýta.

Síðasta tillaga að samgönguáætlun Alþingis náði ekki fram að ganga. Það var vegna deilna í fyrrverandi ríkisstjórn og þess að stórir hlutar hennar, vegaframkvæmdir og jarðgangagerð, voru ófjármagnaðir. Úr því þarf að bæta.

Aukið fé til vegagerðar á landsbyggðinni verður meðal annars sótt með hækkun veiðigjalda. Því er afar mikilvægt að sú fjármögnun gangi eftir.

Einnig þarf að fjármagna viðhald og uppbyggingu vegakerfisins almennt. Það var stefna fyrri ríkisstjórnar að tekjur af umferð myndu aftur ná fyrri fjárhæðum og hlutfalli af landsframleiðslu. Í því skyni átti að leggja á kílómetragjald og taka upp umferðar- og flýtigjöld og gjaldtöku í tengslum við einstakar framkvæmdir. Það fellur í hlut núverandi ríkisstjórnar að ná þessum málum fram og útfæra sem best.

Til að ráðast í innviðaátak hefur því verið boðuð stofnun sérstaks félags til að hleypa nægjanlegum krafti í innviðaframkvæmdir í samgöngukerfinu, hringinn í kringum landið. Mikilvægt er að hraða því og að útfærslan verði gagnsæ og skýr.

Öryggis- og varnarmál kalla einnig á aukna fjárfestingu og innviði á næstu árum, meðal annars í sameiginlegu húsnæði lögreglu, Landshelgisgæslu og viðbragðsaðila, en einnig í flugvöllum, heilbrigðisþjónustu og tækjum til leitar og björgunar. Þetta kallar sannarlega einnig á forgangsröðun og vandaða áætlunargerð.

Staða efnahagsmála, þar sem hátt vaxtastig hefur dregið úr fjárfestingu og hagvexti, undirstrikar mikilvægi fjárfestingarverkefna sem eru þjóðhagslega hagkvæm, vandlega undirbúin, fjármögnuð og vel tímasett.

Í ljósi farsællar sölu á hlut ríkisins í Íslandsbanka, og langþráðs uppgjörs á fortíðarvanda Íbúðalánasjóðs, skapast færi í að taka til í skuldum ríkisins og vinna að hagstæðari vaxtakjörum. Einnig skapast svigrúm fyrir það fjárfestingar- og innviðaátak sem nú þarf. Við höfum allar forsendur til að fjárfestinga- og innviðaáætlun fyrir Ísland verði að veruleika.

Fjölmörg rök hníga að því að ráðast í fjárfestingarátak á Íslandi. Innviðaskuld er staðreynd og hefur hlaðist upp. 

Fjárfestinga- og innviðaáætlun fyrir Ísland

Þetta er takmörkuð auðlind sem okkur ber að fara vel með og koma í veg fyrir að við göngum of nærri fiskstofnum. Kvótakerfið var sett á á sínum tíma til þess einmitt að stýra veiðum okkar í lögsögu Íslands. Það var ljóst á þeim tíma, og er enn í dag, að kerfið þarf að þróast þannig að meiri sátt muni ríkja um þessa mikilvægu auðlind okkar.

Það er mikilvægt að þau fyrirtæki sem starfa í greininni séu stöndug og að greinin heilt yfir standi vel. Það er auðvitað mjög jákvætt að greinin standi vel og það er mikilvægt að við stuðlum að því að svo verði áfram. Það er enda þannig að þrátt fyrir þá leiðréttingu á reiknistofni veiðigjalds sem verið er að innleiða þá verður staða greinarinnar áfram mjög sterk.

Tölur sem teknar eru saman fyrir geirann staðfesta það. Þær sýna að hagnaður hans var um 190 milljarðar króna á árunum 2021 til 2023 eftir fjárfestingu upp á 77 milljarða króna og arðgreiðslur upp á 63 milljarða króna. Eigið fé íslensk sjávarútvegs, sá auður sem er eftir inni í fyrirtækjunum utan við allan arðinn sem greiddur hefur verið eigendum, er mjög líklega komið yfir 500 milljarða króna.

Það sem er til umræðu á Alþingi er einfaldlega leiðrétting á reiknistofni veiðigjalds. Það er ekki verið að hækka þá prósentu sem myndar veiðigjaldið. Hún verður áfram 33% af afkomu fiskveiða. Það er einfaldlega verið að segja að veiðigjaldið reiknist af raunverulegum aflaverðmætum. Það er verið að horfa til markaðsverðs aflans.

Það er mikilvægt að gagnsæi sé í því hvað liggur til grundvallar þegar opinber gjöld eru lögð á og að þau gjöld séu í réttu hlutfalli við verðmætin sem liggja að baki. Hér á landi er ekki aðskilnaður á milli veiða og vinnslu sem gerir það að verkum að fjölmörg fyrirtæki eiga bæði skipin sem eru á veiðum og svo fiskvinnsluna í landi. Þetta gerir það að verkum að það er ekki öruggt að aflinn sé seldur þar á því markaðsverði sem er á viðkomandi afla. Því er milliverðlagning notuð til að reikna verðmæti aflans við uppgjör, til dæmis á launum sjómanna, enda eru sjómenn í hlutaskiptakerfi og fá laun greidd sem hlutfall af aflanum.

Þessi leiðrétting hefur hins vegar ekki áhrif á þessa milliverðlagningu og kemur því ekki í veg fyrir að fyrirtækin notist áfram við þá verðlagningu þegar kemur að uppgjöri innan fyrirtækisins. Þó væri að sjálfsögðu eðlilegast að miða við raunveruleg aflaverðmæti, miða við markaðsverð.

Í þinglegri meðferð hefur verið gerð tillaga að breytingu á frumvarpinu. Fjölmargar ábendingar komu fram um að lítil og meðalstór fyrirtæki væru verr í stakk búin að takast á við að greiða hærra veiðigjald. Því lagði atvinnuveganefnd Alþingis til breytingatillögu sem felur í sér að frítekjumarki verði breytt á þann veg að afsláttur fari í 65% úr 40% af veiðigjöldum upp í 15 milljónir króna. Auk þess verði afsláttur færður í 45% af næstu 55 milljónunum króna. Með þessu móti er komið til móts við þær áhyggjur sem af þessu hlýst. Sem dæmi má nefna að útgerðir sem borga á bilinu 1-10 milljónir króna í veiðigjald áttu að greiða 58% hærri veiðigjöld samkvæmt upphaflega frumvarpinu. Eftir breytinguna mun hækkun þeirra verða, að meðaltali, um 17%. Þær útgerðir sem munu greiða þorra þeirra viðbótar veiðigjalda sem falla til eru stærstu útgerðir landsins, þær sem velta tugum milljarða króna.

Það er afar mikilvægt að þjóðin fái sanngjarnt endurgjald af nýtingu sameiginlegrar auðlindar og að sátt sé aukin um íslenskan sjávarútveg. Íslenskt samfélag þarf að byggja upp þá innviði sem hafa á undanförnum áratug setið á hakanum og endurspeglast í dag í mikilli innviðaskuld.

Þessa dagana er rætt um um veiðigjöld á Alþingi. Veiðigjöld eru greidd af hagnaði veiða úr sameiginlegri auðlind þjóðarinnar, hafinu í kringum Ísland.

Að reikna veiði­gjald af raun­veru­legum afla­verðmætum

Ísraelsher hefur svo gott sem tekist að útrýma Hamas og Hezbolla. Sýrlandsstjórn er fallin, fjórtán árum frá upphafi borgarastyrjaldarinnar. Ríkisstjórn Ísraels er stjórnað af öfga hægri öflum sem fara ekki leynt með þá ætlun sína að ljúka stríðinu með þjóðernishreinsunum, þjóðarmorði. Rætt er um flutning allra Palestínubúa „eitthvert annað“ eins og það sé raunverulegur kostur og eðlileg niðurstaða deilunnar um tilverurétt palestínsku þjóðarinnar. 

Innviðir á Gasa-ströndinni eru rústir einar eftir 20 mánaða langt stríð. Næstum allar byggingar, vegir og veitukerfi eru ónýt. Á stórum svæðum hefur Ísraelsher beinlínis rutt allri mannabyggð á brott með jarðýtum. Tæplega 60.000 manns hafa týnt lífi, þar af tæplega 15 þúsund börn! Það er fordæmalaust hlutfall látinna barna í stríði. Hvergi á jörðinni er að finna eins mörg aflimuð börn og á Gasa. Þótt þau lifi af, hafa þau misst systkini, foreldra og frændfólk. Heilu stórfjölskyldurnar hafa verið þurrkaðar út. Öll þessi börn glíma við áfallastreitu sem mun marka þau fyrir lífstíð. 

Að minnsta kosti 55 þúsund manns eru fallin. Aldrei í sögunni hafa hlutfallslega jafnmörg börn fallið í stríðsátökum og í þessu stríði. Þúsundir barna eru örkumla, aflimuð, og þurfa mikla aðhlynningu. 180 fréttamenn liggja í valnum. Það er líka ófyrirgefanlegt met. Hundruð hjálparstarfsfólks hafa einnig týnt lífi og jafnvel verið gerð að sérstökum skotmörkum. Þegar Ísraelsher drap 15 sjúkraflutningamenn Rauða hálfmánans með köldu blóði og reyndi síðan að hylma yfir glæpinn, jafngilti það siðferðilegu gjaldþroti stjórnvalda í Ísrael. Þetta eru stór orð en þau eru ekki sögð af ástæðulausu.

Forseti Alþjóðaráðs Rauða krossins var ómyrk í máli í viðtali við BBC í nýliðinni viku.  Ástandið á Gasa er verra en helvíti á jörðu, lét Mirjana Spoljaric hafa eftir sér. Við sem höfum fylgst með fréttum frá íbúum Gasa og fréttastöðinni Al Jazeera síðastliðna 20 mánuði vitum að forseti Alþjóðaráðsins er að lýsa afleiðingum stríðsins á Gasa, rétt eins og þær eru. Stöðu sinnar vegna velur Spoljaric orð sín vandlega. Trúverðugleiki og traust á alþjóðahreyfingu Rauða krossins og Rauða hálfmánans er í húfi. Það er ástæða til að hlusta þegar forseti stærstu mannúðarhreyfingar í heimi talar með þessum hætti.

Á Gasa er hafin hungursneyð af manna völdum. Enn einn stríðsglæpurinn sem virðist framinn af kaldri yfirvegun. Tómarúm hefur myndast í alþjóðakerfinu. Rúm sem Evrópuríki og fleiri verða að fylla. Það hefur meðal annars verið verkefni ríkisstjórnar Íslands að kalla saman líkt þenkjandi evrópskar ríkisstjórnir til að reyna að fá stórveldin til að tjónka við stríðsherrana í Jerúsalem. Það veitir mikilvægan þrýsting gagnvart ESB og stjórnvöldum í Bandaríkjunum. Ekki veitir af.

Þórunn Sveinbjarnardóttir. Höfundur er forseti Alþingis.

Grimmileg hryðjuverkaárás Hamas-liða á Ísrael 7. október 2023 var að sögn gerð til að koma Palestínudeilunni aftur í kastljós alþjóðasamfélagsins. Það sem síðan hefur gengið á hefur markað kaflaskil í tæplega 80 ára langri sögu fyrir botni Miðjarðarhafs.

Það geta allir gert mistök, jafnvel tekið einhverjar ákvarðnir sem við nánari skoðun eru ekkert sérstaklega góðar og þá ef tími og möguleiki er á, breytt ákvörðunum sínum. Það er hins vegar ekki góður siður að kenna öðrum um eigin mistök og rangar ákvarðarnir.

Bæjarstjórinn í Kópavogi náði að koma sér í fréttirnar rétt fyrir páskahelgina fyrir þá góðmennsku sína að draga til baka hækkarnir á sumarnámskeið sem Kópavogur heldur fyrir börn í bænum. Áttu námskeiðin að hækka á bílinu 52 – 105%. Þessar hækkarnir voru hluti að “hagræðingartillögum” meirihlutans vegna kjarasamninga kennara og var meirihlutinn fljótur að finna breiðu bökin til að standa undir þeim en þegar óánægja myndaðist og meirihlutuanum fannst þetta ekki líklegt til vinsælda þá var íþróttafélögunum í bænum kastað undir rútuna og þau sögð hafa lagt þessa hækkun til.

Bæjarstjórinn sagði í viðtali við RÚV „Þessi tillaga var lögð fram vegna þess að við höfðum fengið athugasemdir þess efnis frá íþróttafélögum sem hafa verið að halda úti sumarnámskeiðum, að Kópavogsbær hefur verið með sumarnámskeið í beinni samkeppni við íþróttafélögin og á heldur lægra verði heldur en það sem gengur og gerist. Í ljósi þessa töldum við að það væri kannski rétt að endurskoða gjaldskrána og bjóða upp á sambærileg sumarnámskeið á svipuðu verði,“

Þegar undirritaður spurðist fyrir um á fundi Lýðheilsu – og íþróttanefndar Kópavogs hvaða íþróttafélög hefðu þrýst á um þessar hækkarnir var ekkert um svör. Mögulega hefði verið eitthvað óformlegt við einhverja, ekkert formlegt, engin beiðni, rökstuðningur eða neitt. Ákvörðunin um hækkunina var meirihlutans í Kópavogi og hann tók þetta upp hjá sjálfum sér, sá svo að sér og hefði bara betur viðurkennt það hreint og beint. Íþróttafélögin í Kópavogi báðu ekki um að gjöld á sumarnámskeið bæjarins væru hækkuð, þá hefði það komið fram í svarinu í nefndinni.

Svo er rétt að hafa í huga að sumarfrístundanámskeiðin sem bærinn heldur eru m.a. ætluð þeim börnum sem e.t.v. finna sig ekki í íþróttanámskeiðum, en svoleiðis börn eru víst til, og það þarf líka að sinna þeirra þörfum og sjá til þess að þau hafi eitthvað skemmtilegt að gera yfir sumarið. Bæjarstjóranum fannst upplagt að rukka fjölskyldur þeirra frá helmingi uppí tvöfallt meira en síðasta ár, allt undir því kunnulega yfirvarpi bæjarstjórans síðustu vikur að það þurti að fjármagna launahækkarnir kennara. Svo þegar hún varð vör við skiljanlega óánægju bæjarbúa þá henti hún íþróttafélögunum fyrir rútuna. Ekki er það nú stórmannlega gert.

Bæjar­stjórinn í Kópa­vogi hendir fyrir vagninn

Samfylkingarfélagið í Reykjavík

Sigfús Ómar Höskuldsson

Samfylkingin á Seltjarnarnesi

Árni Emil Bjarnason

Samfylkingin í Kópavogi

Gunnar Gylfason

Samfylkingin í Garðabæ

Kjartan Valgarðsson

Samfylkingin í Hafnarfirði

Tryggvi Rafnsson

Samfylkingin í Mosfellsbæ

Erna Björg Baldursdóttir

Alþýðuflokksfélag Reykjavíkur

Hákon Óli Guðmundsson

Hallveig - Ungir Jafnaðarmenn í Reykjavík

Steindór Örn gunnarsson

60+ Reykjavík

Hörður Filippusson

Höfuðborgarsvæðið

Samfylkingarfélagið á Akranesi

Ásbjörn Þór Ásbjörnsson

Samfylkingin í Borgarbyggð

Logi Sigurðsson

Samfylkingarfélagið á Vestfjörðum

Gylfi Þór Gíslason

Samfylkingarfélagið í Húnaþingi Vestra

Magnús Vignir Eðvaldsson

Samfylkingarfélag A-Hún. Blönduósi

Oddný María Gunnarsdóttir

Samfylkingin í Skagafirði

Guðni Kristjánsson

Norðvesturkjördæmi

Samfylkingin í Grindavík

Siggeir Fannar Ævarsson

Samfylkingarfélagið í Suðurnesjabæ

Thelma Dís Eggertsdóttir

Samfylkingin í Reykjanesbæ

Aðalheiður Hilmarsdóttir

Samfylkingin á Hornafirði

Eyrún Fríða Árnadóttir

Samfylkingin í Vestmannaeyjum

Arna Huld Sigurðardóttir

Samfylkingin í Árborg og nágrenni

Haraldur Þór Jónsson

Sigríður - Ungir jafnaðarmenn á Suðurlandi

Gunnar Karl Ólafsson

Suðurkjördæmi

Félag jafnaðarmanna í Fjallabyggð

Ólafur Haukur Kárason

Samfylkingarfélagið á Dalvík

Ingvar Kristinsson

Samfylkingin á Akureyri

Unnar Jónsson

Samfylkingarfélagið í Þingeyjarsýslu

Reynir Ingi Reinhardsson

Samfylkingin á Vopnafirði

Ólafur Kristinn Ármannsson

Samfylkingin á Austurlandi

Stefán Þór Eysteinsson

Samfylkingin í Fjarðabyggð

Björgvin Valur Guðmundsson

Norðaustur

Félag frjálslyndra jafnaðarmanna

Jónas Már Torfason

Íslandshreyfingin

Ómar Ragnarsson

Landsmálafélagið Rósin

Guðmundur Ingi Þóroddsson

Þjóðvaki

Jóhanna Sigurðardóttir

Alþýðuflokksfélagið í Reykjavík

Landsfélög

Forseti Ungs jafnaðarfólks

Lilja Hrönn Hrannarsdóttir

Kvennahreyfing Samfylkingarinnar

Steinunn Gyðu- og Guðjónsdóttir

Landssamtökin 60+

Kristín Á. Guðmundsdóttir

Landshreyfingar

Fulltrúaráð Samfylkingarinnar í Reykjavík

Björk Vilhelmsdóttir

Kjördæmisráð í Norðaustur

Kjördæmisráð í Norðvestur

Steindór Runiberg Haraldsson

Kjördæmisráð í Suðvestur

Gauti Skúlason

Kjördæmisráð í Suðurkjördæmi

Eggert Valur Guðmundsson

Kjördæmisráð

Þar á meðal eru mörg mál sem fyrri ríkisstjórn tókst ekki að hreyfa til, sem sátu ýmist föst við ríkisstjórnarborðið, í þingflokkum þáverandi stjórnarflokka eða í nefndum þingsins. Þar á meðal eru líka mörg risastór hápólitísk réttlætismál fyrir þjóðina, mál sem þarf þor og dugnað til að takast á við. Kyrrstaðan hefur verið rofin.

Það er skiljanlegt að margir landsmenn og þingmenn þeirra flokka sem nú mynda stjórnarandstöðu hafi verið búnir að gleyma því hvað samstiga ríkisstjórn getur gert, hvað hægt er að áorka miklu þegar gengið er í takt, þegar áhersla er lögð á að þjóna en ekki bara stjórna. Nú er það í höndum okkar þingmanna að klára þá þinglegu meðferð sem eftir er og sýna þjóðinni um leið hvers stjórnmálin eru megnug ef þau eru með skýr markmið um að starfa að almannahag.

Eitt af stóru verkefnum þessa vorþings er afgreiðsla rammaáætlunar og einföldun, stytting og hröðun leyfisveitingaferla. Þannig setjum við kraft í orkumálin eftir áralanga pattstöðu þar sem gömlu ríkisstjórnarflokkarnir voru ekki sammála um hvaða verkefni skyldi farið í eða um að fara af stað yfirhöfuð. Orka og innviðauppbygging er forsenda þess að við byggjum upp samkeppnishæft atvinnulíf um allt land. Með því sköpum við verðmæti sem verða grunnur að aukinni velferð. Mikilvægt er að stuðla að jafnvægi náttúruverndar og orkunýtingar en það kallar á skýra stefnu sem tekur tillit til beggja sjónarmiða.

Uppsöfnuð innviðaskuld ríkisins er ein af stóru áskorununum stjórnmálanna. Eftir aðgerðaleysi þeirrar ríkisstjórnar sem sat hér að völdum síðustu kjörtímabil er hún metin á 680 milljarða kr. Í henni felst skortur á viðhaldi þjóðvega, skortur á fjárfestingu í flutningskerfi raforku, fráveitu og höfnum, skortur á viðhaldi á opinberum byggingum, skortur á lögreglumönnum, skortur á fjárfestingu í mennta- og heilbrigðiskerfinu, sumarlokanir meðferðarstofnana o.s.frv. Þetta er hinn raunverulegi landsbyggðarskattur sem síðasta ríkisstjórn lagði á.

En ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur ætlar að ráðast gegn þessu og uppbyggingin er þegar hafin. Þegar hafa verið stigin örugg skref með því að setja 3 milljarða til viðbótar í viðhald vega strax á þessu ári. Á því næsta verða viðbótarmilljarðarnir orðnir 7 og áður en kjörtímabilið verður liðið munu þeir vera orðnir 9. Auk þess ætlar ríkisstjórnin að koma á fót innviðafélagi sem mun ráðast í stærri samgönguframkvæmdir með aðkomu stofnfjárfesta. Jarðgöng verða boruð aftur á Íslandi eftir áralangt stopp, brýr byggðar og stórir vegkaflar endurbættir. Þannig látum við verkin tala.

Það liggur fyrir að það kostar peninga að fjárfesta í samfélagi og velferð, sem hefur verið vanrækt árum saman. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar kemur skýrt fram að það verður ekki gert með sífellt hærri yfirdrætti heldur með öruggum skrefum í átt að efnahagslegum stöðugleika. Sá stöðugleiki birtist okkur nú í öllum hagtölum. Vextir og verðbólga hafa lækkað, það mældist góður hagvöxtur á fyrstu mánuðum ársins, atvinnuleysi er lítið og með uppgjöri ÍL-sjóðs lækkar skuldahlutfall ríkisins verulega. Ríkissjóður mun verða hallalaus árið 2027. Ríkisstjórnin seldi almenningi eftirstandandi hlut sinn í Íslandsbanka í útboði sem var gegnsætt, naut trausts og skilaði ríkissjóði miklum fjármunum sem munu nýtast til að greiða niður skuldir og lækka vaxtakostnað. Þar sparast milljarðar á hverju ári sem hægt er að nota í að byggja upp samfélagið.

Það hefur alltaf verið skýrt að sitjandi ríkisstjórn ætlar að innheimta réttlát auðlindagjöld til að standa undir uppbyggingu innviða og að þau renni að hluta til nærsamfélaga. Fyrsta skrefið í þeirri vegferð er sanngjörn leiðrétting veiðigjalda. Um það er algjör og óhagganleg samstaða stjórnarflokkanna og meðal mikils meiri hluta þjóðarinnar.

Kæru landsmenn. Okkur er alvara. Við erum mætt hingað til að sýna það í verki. Við ætlum að stækka kökuna. Við ætlum að auka velferðina. Við ætlum að sýna ábyrgð í ríkisfjármálum og dreifa byrðunum með sanngjörnum hætti. Innviðir verða bættir. Við ætlum að stjórna á grunni þess að hér sé samfélag sem vinnur saman að heildarhag, ekki bara hópur einstaklinga eða fjölskyldna sem búa á sama svæði. Við ætlum að vinna fyrir ykkur og við skynjum það sterkt að þjóðin finnur það. — Góðar stundir.


Virðulegur forseti. Góðir landsmenn. Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur hefur nú setið í 173 daga. Við erum þegar farin að sjá skýr merki þess. Það gengur vel á Íslandi. Þótt þing hafi komið saman síðar en venja er tókst ríkisstjórninni að koma fram með 90% af þingmálum sínum fyrir 1. apríl.

Umræða og atkvæðagreiðsla um húsnæðisáætlun Reykjavíkurborgar var í borgarstjórn Reykjavíkur í vikunni. Sjálfstæðisflokkurinn í borginni kaus gegn henni. Þau eru á móti húsnæðisuppbyggingu, á móti borgarlínu, á móti þéttingu byggðar og vilja ekki að samfélagið greiði niður húsnæði fyrir þau sem þess þurfa.

Sjálfstæðisflokkurinn í borginni er eins og veðrið – óútreiknanlegur, stendur stundum þétt saman en svo koma tímar þar sem hann er sundurtættur og þríklofinn. Einn daginn er hann fylgjandi uppbyggingu en svo koma tímar þar sem hann situr hjá og talar jafnvel gegn henni. Sá armur sem virðist vera hlynntur þéttingu byggðar fór í uppbyggingu á þéttingarreit við Valhöll, þar sem höfuðstöðvar flokksins eru. Þar mátti byggja fyrir fólk.

Á Valhallarreitnum eru byggðar tugir íbúða í fjölbýlishúsum, skrifstofuhúsnæði og bílakjallari. Samtals seldi Sjálfstæðisflokkurinn þéttingareiti þar fyrir 564 milljónir króna á tveimur árum. Til viðbótar er fasteignamat fasteigna og lóða í eigu flokksins rúmlega milljarður króna. Fyrir vikið er Sjálfstæðisflokkurinn miklu ríkari en allir aðrir flokkar á Íslandi. Vegna þéttingar á byggð.

Það má hins vegar ekki byggja annars staðar í borginni. Sjálfstæðisflokkurinn talar gegn þéttingu í Grafarvogi, vinnur gegn þéttingu í Breiðholti og situr hjá við uppbyggingu í Skerjafirði. Þar má ekki byggja fyrir fólk.

Sjálfstæðisflokkurinn á móti húsnæðisuppbyggingu

Sjálfstæðisflokknum virðist ekki vera annt um mannlífið í borginni, vilja ekki sporna gegn einmanaleika með fjölbreyttum búsetuformum, virðast hafna því að maður er manns gaman, fólk laðist að öðru fólki – að blómleg borgarbyggð eykur bæði lífsgæði, fjárfestingu og atvinnustarfsemi. Fulltrúar flokksins átta sig ekki á fjárhagslegum ávinningi af þéttingu byggðar fyrir borgarsjóð, bara kosningasjóð Sjálfstæðisflokksins.

Flokkurinn er á móti því að nýta sem best sameiginlega innviði og afneitar því að nýfjárfestingar takmarki möguleika á annarri fjárfestingu á meðan þeir básúna í öllum fjölmiðlum um hversu slæm fjárhagsstaða borgarsjóðs er, að borgin sé á barmi gjaldþrots. Þau notast við orðið ofurþétting, orð sem flokksfélagar þeirra eru farnir að nota víðar, ekki bara í borginni heldur á þingi og fjölmiðlum í neikvæðum tilgangi.

Sjálfstæðisflokkurinn á móti betri loftgæðum og vistvænum ferðamátum?

Svo virðist vera að kjörnum fulltrúum Sjálfstæðisflokks, bæði í sveit og á þingi, virðist vera slétt sama um loftgæði borgarbúa. Þeir virðast ekki vilja tryggja sömu gæði til næstu kynslóða. Það er grátlegt að horfa um þríklofinn borgarstjórnarflokk Sjálfstæðisflokksins í afstöðu sinni til Borgarlínu og hágæða almenningssamgangna með hliðsjón af uppbyggingu í borginni.

Hluti er á móti Borgarlínu, hluti sat sjá og hluti var hlynntur henni. Hluti kjörinna fulltrúa innan Sjálfstæðisflokksins afneitar hreinlega þeirra staðreynd að Reykvíkingum muni halda áfram að fjölga. Það mun samt sem áður gerast. Fleira fólk þýðir fleiri bílar. Spár gera ráð fyrir að bílunum muni fjölga um 70 á viku, 3.640 á ári eða 14.560 á einu kjörtímabili.

Hvernig sér Sjálfstæðisflokkurinn sér fyrir sér að leysa úr vanda tengdum þessari auknu umferð, húsnæðisskorti og loftgæðum, því svarar hann ekki.

Dapurleg framtíðarsýn Sjálfstæðisflokksins á Reykjavík

Framtíðarsýn Sjálfstæðisflokksins fyrir Reykjavík er dapurleg. Hvernig er hægt að vera á móti uppbyggingu húsnæðis í þágu fjölbreyttra hópa, hópa sem mörg eru í brýnni húsnæðisþörf, á móti þéttingu byggðar, á móti Borgarlínu, á móti hreinu lofti, á móti betri nýtingu samfélagslegra innviða, á móti betri ráðstöfun borgarsjóðs?

Fyrir hvað stendur Sjálfstæðisflokkurinn í Reykjavík?

Höfundur er varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar í Reykjavík.

Greinin birtist á visir.is 6. júní 2025

Sjálfstæðisflokkurinn í borginni er eins og veðrið – óútreiknanlegur, stendur stundum þétt saman en svo koma tímar þar sem hann er sundurtættur og þríklofinn. Einn daginn er hann fylgjandi uppbyggingu en svo koma tímar þar sem hann situr hjá og talar jafnvel gegn henni.

Þéttur eða þríklofinn Sjálf­stæðis­flokkur

Mikil umræða hefur átt sér stað um frumvarp ríkisstjórnarinnar um leiðréttingu veiðigjalda, jafnt á þingi sem og úti í samfélaginu. Sjávarútvegsmál hafa alltaf kallað fram sterkar skoðanir og réttlætiskennd hjá þjóðinni, hvort sem er í umræðum um kvótakerfið, veiðigjöld, eða strandveiðar.

Þjóðin á fiskinn í hafinu og í umboði hennar geta stjórnvöld ráðstafað aflaheimildum og lagt á gjald fyrir nýtingu þessarar verðmætu eignar. Um það er sem betur fer ekki lengur neitt vafamál í umræðunni.

Leiðrétting veiðigjalda er stórt sanngirnismál fyrir þjóðina og hún á að fá réttláta hlutdeild í arði af eigin auðlind, í samræmi við lögin.

Staðreyndin er sú að þjóðin hefur verið hlunnfarin. Hún hefur ekki fengið þann arð af greininni sem mælt er um í lögum um veiðigjald. Það er þess vegna sem lagt er til að leiðrétta veiðigjöldin.

Veiðigjald er lagt á í þeim tilgangi að mæta kostnaði ríkisins við rannsóknir, stjórn, eftirlit og umsjón með fiskveiðum og fiskvinnslu og til að tryggja þjóðinni í heild beina og sýnilega hlutdeild í afkomu við veiðar á nytjastofnum sjávar.

Sanngjörn veiðigjöld sem renna til uppbyggingar innviða geta því stuðlað að sátt um stjórn fiskveiða. Áratuga ágreiningur hefur staðið um kvótakerfið og hvað sé réttlátt og sanngjarnt afgjald af notkun þessarar verðmætu eignar þjóðarinnar. Hækkun veiðigjalda snýst ekki um að breyta kvótakerfinu heldur að leiðrétta veiðigjöld á þann hátt að þau miðist við verð á markaði en ekki verð sem fundið er út með öðrum hætti.

Þetta er sanngjörn og réttlát leiðrétting sem atvinnugreinin ræður mjög vel við og mun leiða af sér hraðari uppbyggingu innviða á Íslandi. Litlum og meðalstórum útgerðum verður hlíft og ávinningurinn fer í uppbyggingu innviða.

Sjávarútvegurinn er og hefur um áratugaskeið verið burðarás í íslensku efnahagslífi. Hann er ein af stoðgreinum samfélagsins, ekki aðeins hvað varðar verðmætasköpun og útflutning, heldur líka þegar kemur að byggðafestu, atvinnuöryggi og tækniþróun. Íslenskur sjávarútvegur er í dag meðal þeirra öflugustu og sjálfbærustu í heiminum og það er ekki sjálfgefið. Það er árangur áratuga vinnu, umbóta og mikilla fjárfestinga í nýsköpun, tækni og þekkingu. Þessi árangur er líka sprottinn vegna þessa ramma sem íslensk stjórnvöld hafa mótað þeim.

Góður árangur greinarinnar birtist skýrast í hagtölum. Arðsemi útgerða hefur verið gríðarleg á síðustu árum og fjárfestingar hafa verið umfangsmiklar, bæði í skipum, tækjabúnaði og vinnslu. Þessi velgengni hefur gert fyrirtækjum í greininni kleift að auka við sig, bæði hér heima og erlendis, og eflt stöðu sína sem alþjóðlegir leikmenn á sviði matvælaframleiðslu. Það má vel fullyrða að Ísland sé fremst meðal þjóða þegar kemur að sjávarútvegi.

Undanfarin ár hefur íslenskum útgerðarfyrirtækjum gengið afar vel og eigendur margra þeirra notið verulegs fjárhagslegs ávinnings. Þessi mikli hagnaður hefur hins vegar ekki einvörðungu verið nýttur til að efla grunnrekstur fyrirtækjanna heldur hafa eigendur beint fjármagni í fjölbreytta starfsemi sem á sér enga beina tengingu við sjávarútveg. Með öðrum orðum hafa tekjur sem orðið hafa til með nýtingu sameiginlegra fiskistofna verið nýttar til að kaupa eignarhluti í alls kyns öðrum atvinnugreinum. Má þar nefna stærstu einkareknu fjölmiðlafyrirtæki landsins, fjármálastofnanir, verslunarkeðjur sem selja matvörur, eldsneyti og aðrar nauðsynjar, flutningafyrirtæki, innflutningsfyrirtæki, fiskeldisfyrirtæki, heilbrigðis- og velferðarþjónustu, fyrirtæki á sviði matvæla- og landbúnaðarframleiðslu, skyndibitastaði, sósu- og majónesframleiðslu og þetta er aðeins brot af því sem mætti telja upp. Þess utan hefur þessi hópur verið stórtækur í fasteignakaupum og þróun fasteignaverkefna, og við bætast fjárfestingar erlendis sem aldrei hafa verið skráðar eða greindar með heildstæðum hætti.

Leiðrétting veiðigjalda mun lenda þyngst á stærstu útgerðunum sem hafa sannarlega til þess bolmagn. 10 stærstu útgerðirnar greiða 69% af veiðigjöldunum, 30 stærstu fyrirtækin borga 90% af veiðigjöldunum.

Stjórnvöld sem hlusta – komið til móts við minni útgerðir

Frumvarpið hefur tekið veigamiklum breytingum eftir að hafa farið í samráðsgátt þar sem kallað var eftir athugasemdum. Þær snerust að miklu leyti um áhyggjur af afkomu minni útgerða og auk þess var kallað eftir frekari greiningum.

Það bárust líka fjölmargar umsagnir sem sýndu mikla ánægju með frumvarpið. Stjórnvöld hlustuðu á framkomnar athugasemdir og hafa komið til móts við minni útgerðir með því að hækka frítekjumarkið verulega. Þessi breyting er metin á 1,5 milljarð króna til lækkunar á væntum tekjum af hækkun veiðigjalds.

Bættir innviðir styrkja samkeppnisstöðu og bæta lífskjör

Af hverju er verið að hækka veiðigjaldið? Þetta er fyrst og fremst réttlætismál fyrir þjóðina að fá leiðrétt afgjald fyrir eignina sína og það er verið að sækja tekjur til að vinna á innviðaskuldinni.

Eitt það árangursríkasta sem stjórnvöld geta gert til að styrkja samkeppnishæfni sjávarútvegsfyrirtækja er að bæta innviði, laga vegi, lengja vetrarþjónustu, bora göng og byggja brýr.

Góðir innviðir bæta lífskjör. Það er brýn þörf á að lækka innviðaskuldina þar sem við höfum ekki náð að byggja upp innviði í takti við þarfir atvinnulífs og landsmanna.

Veiðigjöldin munu skila sér í innviðauppbyggingu. Gefin hafi verið skýr fyrirheit þess efnis og birtist það m.a. í nýkynntri fjármálaáætlun þar sem gert er ráð fyrir miklum fjármunum í t.a.m. vegakerfið.

Uppbyggingu og viðhald innviða þarf að setja í forgang. Góðir innviðir eru forsenda samkeppnishæfs atvinnulífs og bættra lífskjara. Til þess þurfum við tekjur og þær þarf að sækja til breiðustu bakanna.

Það er gott að finna þennan mikla stuðning við frumvarpið, hvort sem er á fundum eða í heitum pottum. Þjóðarviljinn er líka skýr í þeim í könnunum sem hafa verið gerðar á afstöðu fólks sem birtist síðast í könnun sem birtist í gær sem sýnir að 69% segjast vera hlynnt frumvarpinu um breytingar á veiðigjöldum en 18% andvíg. Stuðningurinn hefur aukist eftir því sem málið fær meiri umræðu og eftir birtingu taktlausra auglýsinga frá SFS. Fólki er misboðið.

Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur dæmist fyrst og fremst af verkum sínum en þá er óneitanlega gott að finna þennan mikla stuðning meðal almennings.

Greinin birtist í Skessuhorni 9. maí 2025.

Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum

Leit um „��“

2738 niðurstöður fundust við leit að „��“

Póstlisti Samfylkingarinnar

Samfylkingin

Flokkurinn

Flýtileiðir

Um Samfylkinguna

Vertu í bandi:

Leit um „���������������������������“

2738 niðurstöður fundust við leit að „���������������������������“