Í vikunni birti Hagfræðistofnun Háskóla Íslandsskýrslu um stöðu efnahagsmála á haustmánuðum 2024. Þar segir meðal annars að almennt gildi sú regla að „hallarekstur ríkissjóðs felur í sér frestun á skattlagningu sem hækkar ráðstöfunartekjur heimila til skamms tíma en lækkar þær í framtíðinni“. Ríkissjóður Íslands hefur verið rekinn í halla linnulaust frá árinu 2019 og áætlanir gera ráð fyrir að svo verði áfram út árið 2027. Það gerir níu ár í röð og uppsafnaður halli mun í lok næsta árs vera ansi nálægt 700 milljörðum króna.

Á mannamáli þýðir þetta að þeir sem hafa haldið á prókúru ríkissjóðs hafa frekar valið að reka hann á yfirdrætti en að afla tekna til að standa undir útgjöldum. Ofan á það hafa á síðasta rúma áratug verið teknar ákvarðanir um að lækka tekjurnar með skattkerfisbreytingum. Tölur frá Hagstofu Íslands sýna svart á hvítu að þær skattalækkanir hafa fyrst og síðast nýst þeim tíu prósentum landsmanna sem þéna mest. Allir aðrir bera nú þyngri skattbyrði.

Það er ekki ókeypis að reka sig svona, enda þarf sífellt að vera að bæta við skuldirnar til að borga fyrir gatið sem myndast um hver mánaðamót. Skuldir bera vexti og í tilfelli ríkissjóðs er áætlaður vaxtakostnaður fyrir næsta ár nú kominn upp í 120 milljarða króna. Skuldir sem hlutfall af landsframleiðslu munu verða hærri á árinu 2025 en reiknað var með að þær yrðu fyrir 55 dögum síðan. Þá hafa þær verið yfir skuldareglu í sex ár.

Í skýrslu Hagfræðistofnunar er líka farið yfir hverjar afleiðingar þeirrar pólitískrar efnahagsstefnu síðustu ára að byggja hagvöxt á fólksfjölgun og fjölgun lágframleiðnistarfa hafi verið. Þar segir að þetta endurspegli „hagstjórn og stefnu stjórnvalda þegar kemur að vexti hinna ýmsu atvinnuvega. Við gætum spurt hvað landsmenn eigi að vinna við í framtíðinni. Hvernig atvinnulíf sjá stjórnvöld fyrir sér á hverjum tíma? Sumar atvinnugreinar nota mikið fjármagn og minna vinnuafl, aðrar mikið vinnuafl. Þær vaxa stundum hratt og stundum ekki eins hratt, en stjórnvöld geta haft áhrif á þessa þróun með hagstjórnartækjum sínum og skattkerfi.“ Áhersla á vægi háframleiðnigreina sem byggja á hugviti og sköpunargáfu er þungamiðja í atvinnustefnu Samfylkingarinnar.

Skýrsluhöfundar benda á að ein augljósustu áhrifin af gildandi stefnu stjórnvalda séu á húsnæðismarkað. Íbúðum á hverja kjarnafjölskyldu á Íslandi hefur fækkað mjög á síðustu árum samhliða mikilli fólksfjölgun og umtalsvert færri íbúðir eru hér á hverja þúsund íbúa á Íslandi en að meðaltali innan Evrópusambandsins. Eftirspurn er einfaldlega langt umfram framboð.

Á meðal úrbóta sem lagðar eru til í skýrslunni er að metið verði hvert umfang útleigu íbúðarhúsnæðis í þéttbýli til ferðamanna, á borð við það sem leigt er út í gegnum Airbnb, sé sem er til frádráttar. „Ef umfangið er nægilega mikið til þess að hafa umtalsverð áhrif á húsnæðisverð þá væri hægt að takmarka starfsemina frekar en gert er.“ Þetta er í öllum takti við plan Samfylkingarinnar um bráðaaðgerðir á húsnæðismarkaði.

Til að örva húsnæðismarkað til lengri tíma og fjölga íbúðum er hvatt til þess í skýrslunni að stjórnvöld bjóði upp á skattalegt hagræði fyrir þau verktakafyrirtæki sem reisa ódýrar og hagkvæmar íbúðir. Það er nákvæmlega það sem Samfylkingin ætlar að gera.

Skýrsluhöfundar fara yfir að í núverandi fjármálareglu, sem komið var á í tíð þeirra flokka sem nú skipa ríkisstjórn, sé hvorki hvatt til þess að reka ríkissjóð með afgangi í góðæri, sem myndi draga úr eftirspurn og verðbólgu, né leyfa miklum halla að myndast í kreppu, sem stutt getur við innlenda eftirspurn. Stefnan hafi „einnig í för með sér að viðhald á innviðum er vanrækt.“ Það er nákvæmlega það sem gerst hefur hér á landi og þarf að breytast. Fjárfesta þarf í innviðum og velferðarkerfum til að stuðla að auknum vexti. Það er meginþunginn í efnahagsstefnu Samfylkingarinnar. Í skýrslunni er loks hvatt er til að koma á stöðugleikareglu í ríkisfjármálum á nákvæmlega sama hátt og Samfylkingin vill og hefur lagt til í plani sínu.

Í stuttu máli sýnir skýrslan að plan Samfylkingarinnar er rétta planið fyrir Ísland. Fólk sér það. Þess vegna sýnir ný könnun að langflestir treysta Kristrúnu Frostadóttur fyrir efnahagsmálunum, eða 38 prósent. Einungis 17 prósent treysta formann Sjálfstæðisflokksins, sem setið hefur í fjármála- og efnahagsráðuneytinu í næstum tíu af síðustu ellefu árum, og sjö prósent treysta núverandi ráðherra málaflokksins.

Það þarf að grípa til ábyrgra en ákveðinna efnahagsaðgerða á Íslandi. Það þarf að lækka vexti. Það þarf að ná verðbólgu niður til lengri tíma og halda henni þar. Það þarf líka að auka hagvöxt og búa til störf sem borga góð laun og virða reglur íslensks vinnumarkaðar. Það þarf að ráðast í bráðaaðgerðir til að breyta íbúðum úr fjárfestingavöru í heimili, byggja meira og ná jafnvægi á húsnæðismarkaði. Það þarf að taka til eftir óstjórn þeirra sem hafa stýrt en ráða ekki við að fara með annarra fé. Þeirra sem kunna bara að reka sig á yfirdrætti.

Það þarf að endurreisa velferðarkerfin sem voru veikt á síðustu árum svo hægt yrði að ráðast í að lækka skattbyrði ríkasta fólks landsins. Það þarf að bregðast við því að sjúklingum á Landspítalanum hefur fjölgað miklu hraðar en starfsfólki. Að almennir lögreglumenn séu jafn margir á vakt á höfuðborgarsvæðinu í dag og þeir voru bara í Reykjavík árið 2007. Það þarf að mæta áskorunum kennara sem er gert að starfa í undirfjármögnuðu umhverfi og sífellt flóknara samfélagi og þurfa þess utan að þola óþolandi virðingarleysi úr hendi þeirra sem stýra kerfunum. Það þarf að búa til getu til að mæta börnum með fjölþættan vanda og fólki sem glímir við fíknivanda.

Það þarf að auka vöxt með velferð, ekki stuðla að vexti á kostnað velferðar líkt og verið hefur. Það þarf að uppfæra Ísland.

Það er dýrt að reka ríkis­sjóð alltaf á yfir­drætti

Hægriflokkarnir hafa nú skyndilega fundið mikla ástríðu fyrir menntakerfinu – og þá helst á forsendum afkasta, árangurs og samræmdra prófa. Þegar lagst er yfir þessar tillögur af hægri vængnum er óhætt að fullyrða að hér sé ekkert nýtt undir sólinni. Allt eru þetta skyndilausnir sem hafa margar verið reyndar áður á vakt hægrimanna erlendis, með vægast sagt vondum árangri.

Því er gjarnan haldið fram að það þurfi nauðsynlega að hrista upp í fjölbreytni á skólastiginu og að fólk eigi að búa við meira valfrelsi þegar kemur að því að velja grunnskóla fyrir börnin sín. Það sé í senn til þess fallið að bæta menntakerfið og leiði til kjarabóta fyrir kennara. Á mannamáli þýðir það að í stað þess að flest börn gangi í sinn hverfisskóla í grennd við heimili sitt og eignist bekkjarfélaga í sínu nágrenni, verði til fleiri einkareknir sérskólar – skólar sem munu vilja laða til sín nemendur sem standa sig vel í bóknámi eða eiga foreldra sem hafa fjárhagslega burði. Á sama tíma verði almenna skólakerfinu falið að annast þau börn sem hafa fjölbreyttari þarfir og/eða þau sem eiga efnaminni foreldra. Þarna þurfum við ekki að spyrja að leikslokum.

Svíþjóð sker sig úr – og ekki á góðan hátt

Samfylkingin hefur ekki sett sig upp á móti rekstri sjálfstæðra skóla en þeir eru eins mismunandi og þeir eru margir. Hins vegar er það grundvallarsýn okkar að þær menntastofnanir verði hverfisskólakerfinu alltaf til fyllingar og að hagnaðardrifin sjónarmið eigi ekki að búa að baki rekstri þeirra. Einkareknir sérskólar eru almennt óhagnaðardrifnir hér á landi sem og í Danmörku, þó það sé ekki einhlítt. Í Finnlandi og Noregi hafa einkaaðilar annast rekstur skóla fyrir nemendur með sérþarfir, almennt á óhagnaðardrifnum grundvelli. Svíþjóð sker sig hins vegar verulega úr. Þegar skyldumenntun barna færðist frá ríki til sveitarfélaga á 10. áratug síðustu aldar, varð úr að hagnaðardrifnum fyrirtækjum var gefinn laus taumur til að stofna einkaskóla. Skóla sem áttu að skila fjárhagslegum hagnaði.

Um 15% sænskra barna ganga nú í slíka skóla – skóla sem í grundvallaratriðum eru reknir fyrir skattfé almennings og viðbótarframlag foreldra. Í stuttu máli hafa þetta oft reynst afar gróðavænlegar rekstrareiningar. Sænskir sósíaldemókratar hafa reynt að hafa sig alla við í því að vinda ofan af þessari þróun. Niðurstöður úr PISA könnunum sýna jafnframt fram á að félags- og efnahagslegur bakgrunnur hefur mun meiri áhrif á námsframmistöðu barna í Svíþjóð en annars staðar á Norðurlöndum.

Jöfnunartæki – ekki hagnaðarstarfsemi

Við munum hvorki bæta kjör kennara né aðstæður í menntakerfinu með því að breyta gamalgrónu hverfisskólafyrirkomulagi okkar yfir í tvöfalt kerfi, sem er beinlínis tæki til ójöfnunar. Það er hægt að gefa sér að einstaklingsframtak í menntakerfinu leiði af sér aukið sjálfstæði og sveigjanleika í námi og þar með kennara, en hér þarf líka að líta til þess að kennarar í einkareknum skólum geta á sama tíma búið við meira vinnuálag og óöryggi varðandi starfskjör þegar tilgangur starfseminnar er ekki að kenna börnum, heldur skapa hagnað fyrir eigendur skólans.

Leggjum áherslu á bættar starfsaðstæður kennara

Íslenskt menntakerfi stendur að mörgu leyti á tímamótum. Stjórnmálafólk sem býður sig nú fram til Alþingis getur ekki lagt fram lausn á þeirri kjaradeilu sem nú er til úrlausnar fyrir kosningar. Til þess skortir okkur forsendur og við viljum geta treyst samningsaðilum til að ná saman sem allra fyrst. Það verður þó að leggja áherslu á að starfsumhverfi kennara hefur breyst til muna á síðastliðnum misserum, samhliða fjölbreyttara samfélagi og aukinna krafna til að mæta nemendum með einstaklingsbundnar þarfir. Starfsaðstæður kennara eiga að skipta okkur höfuðmáli. Þess vegna eigum að setja alla okkar krafta í að styðja við að hverfisskólarnir geti þjónað sem flestum í sínu nærumhverfi og leita leiða til að grípa einstaklinga hafa sértækari þarfir á forsendum félagslegs og efnahagslegs jöfnuðar. Það er plan í anda jafnaðarstefnunnar.

Nú styttist í kosningar og einhverjir stjórnmálaflokkar keppast við að bjóða upp á einfaldar lausnir við flóknum vandamálum. 

Hægri­flokkarnir boða ó­jöfnuð fyrir ís­lenska skóla

Nýleg dæmi eru t.d. frestun á uppbyggingu nýs meðferðarheimilis fyrir unglinga, langir biðlistar eftir sálfræði- og geðheilbrigðisþjónustu og skertur opnunartími í félagsmiðstöðvum og ungmennahúsum.

Ísland er eitt af fáum löndum sem hefur ekki sett fram ungmennastefnu (e. youth policy) sem gæti verið ein ástæða þess að stjórnmálafólk forgangsraðar ekki með markvissum hætti fjármagni í málefni ungs fólks. Landssamband ungmennafélaga, ungt fólk og starfsfólk félagsmiðstöðva hafa árum saman kallað eftir því að stjórnvöld útbúi ungmennastefnu þar sem fram væri sett heildstæð stefna til lengri tíma utan um málefni ungs fólks. Ungmennastefna segir til um hvernig við sem samfélag viljum tryggja að unga fólkinu okkar líði vel. Hún felur það í sér að ungmenni: séu virkir þátttakendur í ákvarðanatöku í samfélaginu, fái tækifæri til að mennta sig, geti tekið þátt í öflugu félagsstarfi, komist út á vinnumarkaðinn og eignast húsnæði. Óháð því hvaðan þau koma, hvaða foreldra þau eiga eða hvar á landinu þau búa.

Með öflugri ungmennastefnu og skýrri forgangsröðun á málefni er varða ungt fólk, ásamt fjárfestingu í forvarnarstarfi, stofnunum og félagasamtökum ungs fólks getum við betur tryggt farsæld unga fólksins okkar og fyrirbyggt vandamál sem er margfalt dýrara að leysa á seinni stigum.

Samhliða gerð ungmennastefnu er nauðsynlegt að ungt fólk sjái strax alvöru aðgerðir sem lengi hefur verið rætt um svo sem lögfestingu félagsmiðstöðva og gæðaviðmið um starfsemi þeirra, að byggður verði nýtt meðferðarheimili fyrir unglinga, að Æskulýðssjóður og rekstrarumhverfi félagasamtaka ungs fólks og þeirra sem vinna að hagsmunum ungs fólks verði bætt og að við eflum ungmennaráð og aðkomu þeirra að ákvarðanatöku um málefni sem þau varða. Nauðsynlegt er að tekið verði strax á geðheilbrigðismálum ungs fólks og að ráðist verði á þá löngu biðlista sem eru eftir þjónustu við börn og ungmenni.

Ungmennastefna Íslands þarf að fjalla um velferð ungs fólks á breiðum grunni og innihalda málaflokka eins og íþrótta- og húsnæðismál út frá þörfum ungs fólks. Ungmennastefna á einnig að fjalla um aðkomu ungs fólks að atvinnu-, nýsköpunar- og menntastefnu Íslands sem á að tryggja að ungt fólk hafi tækifæri til að ná árangri í menntakerfinu og að það verði til fjölbreytt og verðmæt störf fyrir ungt fólk út um allt land.

Skýr stefnumótun og fjárfesting í menntun, forvörnum og farsæld ungs fólks er undirstaða verðmætasköpunar framtíðarinnar. Ef við stöndum með unga fólkinu okkar þá erum við ekki aðeins að gera það sem er rétt, heldur einnig það sem mun spara samfélaginu háar upphæðir og auka samkeppnishæfni Íslands til framtíðar.

Guðmundur Ari Sigurjónsson – 2. sæti hjá Samfylkingunni í Suðvesturkjördæmi, faðir þriggja grunnskólabarna,  tómstunda- og félagsmálafræðingur og starfsmaður í æskulýðs- og forvarnarmálum síðastliðin 15 ár.

Ég verð að viðurkenna að ég er orðinn ansi þreyttur á því að lesa um það í fjölmiðlum og heyra stjórnmálafólk tala um mikilvægi þess að hlúa vel að unga fólkinu okkar og að vandamál ungs fólks séu að aukast á sama tíma og lítið er um aðgerðir eða hreinlega að skorið sé niður í þjónustu við ungt fólk. 

Lokun ehf-gatsins hefur þess vegna engin áhrif á fólk sem er með mánaðarlegar tekjur undir þessum mörkum. Þetta þarf að vera alveg á hreinu.

Ég er húsasmiður að mennt og starfaði sem smiður í 10 ár áður en ég byrjaði að vinna við almannavarnir. Og ég get lofað ykkur því að ég fór ekki í pólitík til að hækka skatta á smiði, hárgreiðslufólk og pípara. Bara alls ekki. Enda hefur Samfylkingin engin áform um sérstakar skattahækkanir á þessar stéttir frekar en aðrar.

En ég gekk beint í gildruna hjá Stefáni Einari í Spursmálum vikunni. Það mátti skilja mig sem svo að ég væri sammála fullyrðingu hans um að Samfylking ætlaði að hækka skatta á smiði, hárgreiðslufólk og pípara. Og Morgunblaðið sló því síðan upp í fyrirsögn. Ég var ekki nægjanlega skýr en leiðrétti það hér með.

Skattaglufa fyrir fólk með fleiri milljónir á mánuði

Ehf-gatið er skattaglufa sem lýsir sér í því að fólk sem er með eigin rekstur, og hefur tekjur umfram 1,3 milljónir á mánuði, getur í ýmsum tilvikum greitt mun lægri skatta en launamaður á sömu tekjum. Ástæðan er sú að af launum umfram 1,3 milljónir á mánuði þarf að greiða tekjuskatt í efsta þrepi og auðvitað tryggingagjald, sem er samanlagt yfir 52%. Skattur á arð er hins vegar 37,6% þegar búið er að taka tillit til tekjuskatts fyrirtækja og fjármagnstekjuskatts. Þar munar nokkuð miklu.

En eins og áður segir þá hefur ehf-gatið engin áhrif hjá fólki sem er með minna en 1,3 milljónir króna í mánaðartekjur. Það hefur hverfandi áhrif upp að 2 milljónum á mánuði – en talsverð áhrif fyrir fólk sem er með fleiri milljónir á mánuði í tekjur. Þar myndast þessi skattaglufa sem við í Samfylkingunni viljum skrúfa fyrir.

Það er jafnræðismál og snýst líka um skilvirkni. Á þetta hafa margir bent, ekki bara Samfylkingin, heldur líka Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (AGS), fjármálaráðuneytið og Alþýðusamband Íslands (ASÍ).

Það eru margar leiðir til að loka ehf-gatinu og öll hin Norðurlöndin hafa gert þetta fyrir löngu, hvert með sínum hætti. Við í Samfylkingu horfum til útfærslunnar í Noregi – en aðalatriðið er ekki hvaða leið er farin, heldur að það verði vandað vel til verka við útfærsluna þannig að hún virki nákvæmlega eins og við höfum sagt að hún eigi að gera.

Samfylkingin er tilbúin í þetta verkefni og það er löngu tímabært. Einstaklingar í rekstri munu þó að sjálfsögðu áfram geta dregið frá allan kostnað við sinn rekstur. Að loka ehf-gatinu snýst ekki um að breyta því. Og loks er rétt að taka fram að langflestir iðnaðarmenn eru launamenn og aðeins brot af þeim eru bæði sjálfstætt starfandi og með yfir 1,3 milljónir í mánaðartekjur.

Með því að loka ehf-gatinu aukum við jafnræði og skilvirkni í skattkerfinu án þess að hækka skatta á almennt launafólk, smiði, hárgreiðslufólk eða pípara. Og það skilar umtalsverðum tekjum til brýnna verkefna að koma í veg fyrir að þeir sem eru með mjög háar tekjur notfæri sér ehf-gatið til að koma sér undan greiðslum til samfélagsins upp á marga milljarða á ári.

Samfylkingin lækkar kostnað heimila og fyrirtækja

Samfylkingin ætlar ekki að hækka skatta á vinnandi fólk. Sjálfstæðisflokkurinn hefur gert nóg af því að hækka kostnað heimila og fyrirtækja – með því að hækka vexti, hækka verð og hækka skattbyrði venjulegs vinnandi fólks, jafnt og þétt, frá árinu 2013. Samfylkingin ætlar að lækka kostnað heimila og fyrirtækja. Með því að gera það sem þarf til að negla niður vexti og verðbólgu – með því að taka til í ríkisrekstrinum, fjölga íbúðum strax með bráðaaðgerðum, lögfesta stöðugleikareglu og samþykkja hallalaus fjárlög sem fyrst. Og já, til þess þarf vissulega að afla tekna með sanngjörnum hætti.

Langstærsta vandamál minni fyrirtækja og einyrkja er óstöðugleikinn sem ríkisstjórnin hefur leitt yfir landið: Þessir alltof háu vextir, verðbólga, húsnæðisverð, stefnuleys og skortur á fyrirsjáanleika er það sem er að gera út af við fyrirtækin í landinu núna.

Samfylkingin ætlar að laga þetta. Við ætlum að hrista upp í kerfinu og laga Ísland þannig að það fari að virka aftur fyrir venjulegt fólk, og þar með talið smiði, hárgreiðslufólk og pípara – fáum við til þess traust í kosningunum þann 30. nóvember.

Höfundur er húsasmiður og oddviti Samfylkingarinnar í Suðurkjördæmi.

Lokun ehf-gatsins snýst um að tekjur einstaklinga umfram 1,3 milljónir á mánuði beri sama skatt – hvort sem þær eru teknar út sem arður eða laun. 

Kæru smiðir, hár­greiðslufólk og píparar!

Öruggar samgöngur eru lífæð samfélagsins. Fólk sækir vinnu og þjónustu á milli byggðarlaga og gerir þá sjálfsögðu kröfu að komast öruggt á milli staða. Það er á ábyrgð stjórnmálafólks að þessir innviðir séu í lagi.

Grundvallarkrafa Samfylkingarinnar um framfarir í samgöngumálum felst í því að fjárfestingar fari upp í meðaltal OECD ríkja fyrir árið 2030. Frá aldamótum hafa fjárfestingar í samgöngum á Íslandi dregist aftur úr öðrum Norðurlöndum og meðaltali OECD-ríkja. Fjárfestingar í samgöngum á Íslandi eru aðeins 0,5% af vergri landsframleiðslu en í öðrum ríkjum OECD er meðaltalið um 1%. Þessi staða birtist meðal annars í viðhaldsskuld í vegakerfi landsins og algjöru framkvæmdastoppi við gerð jarðganga. Með því að hækka viðmiðið í 1% af vegri landsframleiðslu fást 20 milljarðar til viðbótar við núverandi framlög. Þá vantar mikið upp á vetrarþjónustu sem tekur tillit til breytts ferðamynsturs þar sem fólk sækir atvinnu- og þjónustu í auknum mæli á milli byggðarlaga.

Fjölmörg brýn innviðaverkefni bíða þess að komast til framkvæmda og listinn langur. Þegar staðan er þessi er mikilvægt að gera plan sem er framfylgt.

Sitjandi ríkisstjórn tókst ekki að koma samgönguáætlun í gegnum þingið í vor og ljóst er að samgönguáætlun verður ekki lögð fram á yfirstandandi þingi. Það eru komnir 14 mánuðir síðan Vegargerðin bauð síðast út stórt verkefni. Ástæðan er sú að fé í samgönguáætlun er uppurið þar sem brú yfir Hornafjarðarfljót, sem átti að vera einkaframkvæmd, sogaði til sín svo mikið fjármagn að fresta þurfti öðrum nauðsynlegum framkvæmum. Í því sambandi má nefna breikkun Kjalarnesvegar, brúarsmíði í Gufudalsveit og þriðja áfanga Dynjandisheiðar. Það var grátlegt að horfa á eftir vinnuvélunum af Dynjandisheiðinni þegar ekki voru eftir nema um 7 km. Svona frestanir kosta peninga og eru dýrar þegar upp er staðið. Hvað er svo að frétta af Skógarstrandavegi, Vatnsnesvegi og Veiðileysuhálsi?

Það er eðlileg krafa íbúa landsins að stjórnvöld setji fram raunhæfa samgönguáætlun sem farið er eftir. Raunhæf áætlun með fyrirsjáanleika sem íbúar og atvinnulíf getur treyst er alltaf betri en ófjármagnaður óskalisti samgönguráðherra hverju sinni.

Nú eru uppi framsækin hugmynd um samgöngusáttmála fyrir Vestfirði sem nefnist Vestfjarðarlínan. Sáttmálinn gengur út á að lyfta samgöngum á samkeppnishæfan stall á næstu 10 árum. Í sáttmálanum er gert ráð fyrir jarðgangnagerð og vegabótum sem til þarf til að stytta ferðatíma, auka umferðaröryggi og draga úr viðhaldsþörf. Með sáttmálanum væri unnið út frá því að flýta framkvæmdum, finna nýjar leiðir til fjármögnunar og forgangsraða með sanngjörnum hætti. Þannig næðust markmið um öruggar heilsárstengingar innan og á milli atvinnusvæða á Vestfjörðum. Auk þess yrðu tryggðar öruggari samgöngur frá öllum þéttbýlissvæðum og að stofnvegir frá höfuðborgarsvæðinu til Vestfjarða yrði að mestu láglendisvegir. Innviðafélag Vestfjarða hefur verið í fararbroddi að kynna þennan kost í samstarfi við sveitarfélög á Vestfjörðum sem hafa í áratugi kallað eftir bættum samgöngum. Þegar atvinnulífið tekur forystu á þennan hátt er mikilvægt að stjórnvöld leggi við hlustir, því afar brýnt er að komast út úr því framkvæmdastoppi sem við búum nú við.

Vestfjarðaleiðin er gott dæmi um framsýna hugmynd um lausn á innviðaskuldinni. Samfylkingin tekur slíku frumkvæði fagnandi enda er það í takti við þann kraft og þá bjartsýni sem nú ríkir á Vestfjörðum.

Það er nauðsynlegt og skynsamlegt að fjárfesta í samgöngum því þá fjárfestingu fáum við margfalt til baka. Eðlilegt er að spurt sé hvernig á að fara að þessu. Fjármögnun lykilatriði og þótt stærstur hluti fjármagns muni áfram renna um ríkissjóð þá getur sértæk gjaldtaka gagnast að ákveðnum skilyrðum uppfylltum.

Fólkið í landinu gerir kröfu um árangur í samgöngumálum. Byrjum aftur að bora og tryggjum að alltaf séu framkvæmdir við 1-2 jarðgöng í gangi á hverjum tíma.

Samfylkingin gerir kröfu um árangur í atvinnu- og samgöngumálum. Fólk í landinu vill öryggi í samgöngum og öflugt atvinnulíf um land allt. 

Krafa um árangur í at­vinnu- og sam­göngumálum

Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins árið 2021 líkti Bjarni Benediktsson, fráfarandi forsætisráðherra og þáverandi fjármálaráðherra, íslenska heilbrigðiskerfinu við frystihús. Sagði hann að ef komið væri inn í frystihús þar sem menn væru að burðast með kassa og stafla þeim á bretti, lægi beinast við að leggja til lyftara. „Ég held einfaldlega að það vanti fleiri lyftara í heilbrigðiskerfið.“

Ræðunni var mætt með dynjandi lófaklappi. Margir heilbrigðisstarfsmenn klóruðu sér hins vegar í kollinum. Átti að stafla upp rúmum til að koma fyrir fleiri sjúklingum? Nýting legurýma er víðast hvar yfir 100%. Á hverjum tíma á Landspítala eru um 85 sjúklingar sem reiðubúnir eru til útskriftar af sérhæfðum deildum yfir á hjúkrunarheimili, en fá ekki pláss vegna þess að þau eru ekki til. Árlegur kostnaður legurýmis á sjúkrahúsi nemur um 70 milljónum króna en hjúkrunarrými kostar um 17 milljónir króna. Ef næg pláss væru á hjúkrunarheimilum landsins fyrir þá einstaklinga sem eru reiðubúnir til útskriftar af Landspítala myndu sparast um 4,5 milljarðar króna á ári. Fyrir þá upphæð væri til dæmis hægt að byggja nýtt hjúkrunarheimili á tveggja ára fresti. Vanfjárfesting í þessum nauðsynlegu úrræðum flokkast sem sóun í heilbrigðiskerfinu.

Lyftararnir hans Bjarna í þessu samhengi eru hjúkrunarrými. Árið 2017 setti ríkisstjórn Vinstri grænna, Framsóknarflokks og Sjálfstæðisflokks sér markmið um að byggja 717 hjúkrunarrými fyrir lok árs 2024. Aðeins 221 hjúkrunarrými hafa verið byggð frá þeim tíma. Það vantar því um 500 rými upp á til þess að uppfylla það markmið sem ríkisstjórnin setti sér í upphafi kjörtímabils.

Afleiðingin er sú að bráðamóttaka Landspítalans er yfirfull vegna þess að fólk fær ekki pláss á legudeildum. Þetta getuleysi fráfarandi ríkisstjórnar til þess að fjárfesta í innviðum heilbrigðiskerfisins viðheldur viðvarandi neyðarástandi á bráðamóttöku Landspítalans sem kemur niður á þjónustu til þeirra sem þangað leita.

Fyrr á þessu ári fór fram málþing á Læknadögum undir yfirskriftinni „Sóun í heilbrigðiskerfinu“. Fundarstjóri var formaður Læknafélags Íslands og erindi héldu yfirlæknir Félags sjúkrahúslækna, forstjóri Landspítalans, prófessor og yfirlæknir svæfinga- og gjörgæslulækninga, formaður Félags íslenskra heimilislækna, lyf- og gigtarlæknir og sérnámslæknir á lyflækningasviði. Þátttakendur í pallborði voru spurðir: „Ef þú gætir breytt einu í heilbrigðiskerfinu til að minnka sóun, hverju myndir þú breyta?“ Fyrstur til svara var yfirlæknir svæfinga- og gjörgæslulækninga sem sagði: „Að allir Íslendingar hefðu heimilislækni.“ Staðreyndin er nefnilega sú að þegar fólk er með fastan heimilislækni dregur það úr líkum á því að það leggist inn á sjúkrahús og dregur líka úr komum á bráðamóttöku. Ástæðan er augljós: Ef eftirfylgni er til staðar, sérstaklega hjá þeim sem mest þurfa á henni að halda, er hægt að grípa inn fyrr þegar veikindi steðja að og koma í veg fyrir að veikindin versni.

Hér á landi eru aðeins um 50% landsmanna með fastan heimilislækni. Í Noregi er hlutfallið yfir 95%. Samfylkingin leggur áherslu á að stigin verði markviss skref í þessa átt og að byrjað verði á langveikum og fólki yfir sextugu.

Nú er kominn tími á nýtt upphaf við stjórn landsins. Samfylkingin leggur höfuðáherslu á að forgangsraða og fjármagna öfluga heimaþjónustu, hefja þjóðarátak í uppbyggingu hjúkrunarrýma um allt land og hefur sett sér 10 ára markmið um að allir landsmenn fái fastan heimilislækni. Jafnframt ætlum við í Samfylkingunni að minnka skriffinsku, fjárfesta í tæknilausnum í heilbrigðisþjónustu og efla stoðþjónustu á heilbrigðisstofnunum svo að heilbrigðisstarfsfólk geti sinnt því sem þau eru menntuð til þess að gera: að verja tíma með sjúklingum. Þetta eru forgangsverkefni Samfylkingar á næstu árum, við erum tilbúin og við óskum eftir umboði til að hrinda þeim í framkvæmd.

Greinin birtist á visi.is 10. nóv. 2024

Stjórnmálamönnum hefur verið tíðrætt um sóun í heilbrigðiskerfinu á undanförnum árum. Minna hefur verið um raunhæfar lausnir til að takast á við vanda heilbrigðiskerfisins.

Vantar fleiri lyftara í heil­brigðis­kerfið?

Íslenskt heilbrigðiskerfi er í grunninn gott, þökk sé framúrskarandi heilbrigðisstarfsfólki. Þrátt fyrir það er margt sem betur má fara, þar er innviðaskuld líkt og víðar í samfélaginu. Því lengur sem dregst að bæta úr, þeim mun erfiðara og dýrara verður það. Samfylkingin er tilbúin með plan til að rjúfa vítahringinn, fái flokkurinn til þess brautargengi í kosningum, sjá Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum.

Áætlunin var samin í samvinnu við almenning og fagfólk, það er mikill styrkur. Hún er ekki tæmandi en áhersla er lögð á að styrkja grunnþjónustu svo sérhæfðari þjónusta geti starfað betur. Það eru engar töfralausnir og ekki ætlunin að umturna neinu heldur hafa skarpan fókus og vinna sig áfram, skref fyrir skref, í gegnum það sem gera þarf.

Hið fyrsta er að fólk fái fastan heimilislækni/-teymi. Rannsóknir sýna að það bætir lífsgæði og árangur þjónustu að notendur hennar hafi fastan tengilið í heilbrigðiskerfinu. Heimilislæknar eru allt of fáir og ljóst að bæta þarf úr; fjölga þarf læknum og nýta betur krafta annarra starfsstétta, t.d. hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða og sjúkraflutningafólks. Bæta þarf starfsaðstæður, efla menntun og auka fjarþjónustu og aðrar tæknilausnir.

Í öðru lagi er lykilatriði fyrir framtíð heilbrigðiskerfisins að efla og samhæfa þjónustu við eldra fólk. Skortur á viðeigandi úrræðum fyrir þennan hóp leiðir t.d. til þess að eldra fólk er inniliggjandi á spítala mun lengur en nauðsynlegt er. Það er slæmt fyrir gæði þjónustu og lífsgæða þeim til handa, sóun á almannafé og hindrar sjúkrahúsin í að sinna sérhæfðri þjónustu. Þar myndast líka flöskuháls í kerfinu en skortur á hjúkrunarrýmum er einn stærsti hnúturinn auk þess sem efla þarf hvers kyns heimaþjónustu. Þá eru mikil tækifæri fólgin í heilsueflingu eldri borgara til að tryggja lífsgæði og lengri sjálfstæða búsetu.

Í þriðja lagi þarf að tryggja aðgengi að þjónustu um allt land en þar hallar verulega á landsbyggðina. Fyrir utan aukið aðgengi að heimilislæknum þarf að skoða hvort sérfræðingar geti ekki heimsótt landsbyggðina í ríkari mæli og styrkja þarf sjúkraflutninga. Auk þess þarf að efla fjarþjónustu og -ráðgjöf. Þá er réttlætismál að uppfæra greiðsluþátttöku hins opinbera.

Hið fjórða er að bæta starfsaðstæður almennt; hvers kyns stoðþjónustu og rafræn kerfi, þannig að starfsfólk fái meiri tíma með sjúklingnum. Þar undir eru einnig ýmis viðvik eins og að minnka vottorðagerð.

Loks er í fimmta lagi fjallað um skipulag og fjármögnun. Samfylkingin skilur kostina við blandað heilbrigðiskerfi, ekki er ætlunin að breyta því, þótt grunnurinn eigi ávallt að vera sterkt opinbert kerfi. Útvistun þjónustu skal ætíð gerð út frá hagsmunum almennings og þess vandlega gætt að veikja ekki opinbera þjónustu.

Ísland ver minni fjármunum til heilbrigðis- og öldrunarmála en nágrannalöndin, nú um 7,6% af landsframleiðslu ef bygging nýs Landspítala er frá talin. Samfylking vill auka þar við í skrefum, þannig að á tveimur kjörtímabilum hækki framlögin um 1-1,5% af landsframleiðslu á ársgrundvelli, ef við sem þjóð ákveðum að sameinast um það. Samfylkingin hefur áætlun um hvernig það verði gerlegt.

Heilbrigðisþjónustan stendur frammi fyrir miklum áskorunum: eftirspurn og kostnaður vext í takti við aukningu langvinnra sjúkdóma eins og geðsjúkdóma, hjarta- og æðasjúkdóma, krabbameina, sykursýki, offitu og heilabilunar sem og öldrun þjóðar. Samhliða skortir starfsfólk. Þá eru tvær risavaxnar áskoranir framundan: sýklalyfjaónæmi og áhrif loftslagsbreytinga á heilsu. Heilbrigðiskerfið er því að óbreyttu ekki sjálfbært og við verðum að nálgast það með nýjum hætti. Við getum ekki leyft okkur að gera bara meira af því sama.

Við verðum að nýta heilbrigðiskerfið með sem skilvirkustum hætti og hámarka þá heilsu sem við fáum fyrir peningana. Þar gildir að meðferð fari fram á réttu þjónustustigi, að þjónustan sé samhæfð og verið sé að gera réttu hlutina, hvorki að of- eða vannota úrræði og meðferð. Stöðugt þarf að huga að umbótum og líta heildstætt á heilbrigðiskerfið frekar en að verja peningum í að leysa stök verkefni sem getur aukið á kostnað annars staðar í kerfinu á meðan grunnvandinn er óleystur.

Þá eru mikil tækifæri fólgin í því að efla lýðheilsu, með heilsueflingu og forvörnum, og seinka þannig eða minnka þörf fyrir heilbrigðisþjónustu. Það gerum við annars vegar með því að fara í grunninn og huga að áhrifaþáttum heilsu eins og hreyfingu, næringu, svefni, geðrækt og lágmörkun neyslu áfengis og tóbaks sem allt eru sameiginlegir áhættuþættir þeirra sjúkdóma sem nefndir eru ofan. Hins vegar með því að horfa til framtíðar og nýta nýja þekkingu eins og atferlisfræði sem og tækninýjungar eins gervigreind og erfðaupplýsingar. Þá þarf að efla heilsulæsi og tengja betur forvarnir, heilsueflingu og heilbrigðisþjónustu.

Kæru kjósendur. Við vitum að hægt er að stjórna landinu betur með gildi jafnaðarstefnu að leiðarljósi þar sem kraftmikil verðmætasköpun stendur undir sterkri velferð og öfugt. Það er kominn tími til að hætta að líta á heilbrigðisþjónustu sem peningahít þegar hún er ein af undirstöðum velferðar okkar og hagsældar. Heilbrigðiskerfið okkar er hjartað í því velferðarsamfélagi sem tekist hefur að byggja upp á Íslandi. Höldum því þannig.

Greinin birtist á visi.is 30. október 2024. 

Öll höfum við persónulega reynslu af heilbrigðiskerfinu og við viljum að það virki vel þegar við þurfum á að halda, það veitir okkur öryggi. Í góðri heilbrigðisþjónustu felast mikil lífsgæði fyrir okkur öll, það vita landsmenn en80% þeirra meta heilsu sem það mikilvægasta þegar kemur að eigin lífsgæðum.

Þetta er þriðja og síðasta útspil flokksins fyrir alþingiskosningarnar 30. nóvember. Hin tvö – Örugg skref og Krafa um árangur – hafa verið kynnt og hlotið góðar viðtökur. Við í Samfylkingunni leggjum þessa vinnu og tillögurnar í hendur kjósenda.

Samfylkingin er tilbúin, búin að vinna heimavinnunna í sínum kjarnamálum og reiðubúin til þess að setjast í ríkisstjórn á grundvelli hennar. Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar, hefur frá upphafi talað skýrt um forgangsröðun verkefna í nýrri ríkisstjórn, sem byggist á þessari vinnu undir forystu hennar. Ég hvet fólk til að kynna sér tillögur okkar jafnaðarmanna í þessum þremur grundvallarmálaflokkum en þær má finna á vefnum okkar xs.is:

- Örugg skref í heilbrigðis- og öldrunarmálum.

- Krafa um árangur í atvinnu- og samgöngumálum.

- Framkvæmdaplan í húsnæðis- og kjaramálum.

Fólksfjölgun á Íslandi hefur verið meiri en í nokkru öðru OECD-ríki síðustu tíu ár. Og innviðauppbyggingin hefur ekki verið í takt við fjölgunina. Að auki tökum við á móti rúmlega tveim milljónum ferðamanna árlega. Samfylkingin vill ráðast í bráðaðagerðir svo að stærri hluti íbúðarhúsnæðis nýtist sem heimili fólks fremur en fjárfestingarvara hinna efnameiri. Við viljum ná stjórn á Airbnb, herða eftirlit og takmarka heimagistingu við lögheimili eða sumarbústað. En 90 daga reglan verður að sjálfsögðu áfram í gildi. Við leggjum til að gististarfsemi í atvinnuskyni verði aðeins í samþykktu atvinnuhúsnæði en ekki íbúðarhúsnæði, óháð því hvenær rekstrarleyfi var gefið út. Samfylkingin vill líka heimila sveitarfélögum að leggja svokallaðan „tómthússskatt“ á íbúðir sem ekki eru í notkun. Það yrði fasteignaskattsálag með skýrum undanþágum. Tillögur okkar gera líka ráð fyrir að liðkað verði fyrir uppbyggingu færanlegs einingahúsnæðis til skammtímanota. Við viljum einnig skapa hvata til að breyta vannýttu atvinnuhúsnæði í íbúðir. Húsnæðisöryggi snýst um að heimili fólks séu ekki fjárfestingarvara hinna efnameiri. 


Hægt er að grípa til ofantaldra bráðaaðgerða strax og með þeim er hægt að fjölga íbúðum á markaði um allt að tvö þúsund á næstu tveim árum, umfram það sem nú er gert ráð fyrir. Í nýjasta útspilinu má einnig finna tillögur Samfylkingarinnar um kerfisbreytingar á húsnæðismarkaði til langs tíma. Í því er líka fjallað um hvernig við hyggjumst ná tökum á ríkisrekstrinum, meðal annars með skynsamlegum skattbreytingum sem hitta launafólk ekki fyrir.  Verkefni nýrrar ríkisstjórnar er að koma aftur á efnahagslegum og félagslegum stöðugleika á Íslandi. Samfylkingin er tilbúin í það mikilvæga verkefni.

Samfylkingin kynnti í síðustu viku framkvæmdaplan í húsnæðis- og kjaramálum. Það var unnið í víðtæku samráði við kjósendur og félaga í Samfylkingunni. 

Samfylkingin í Borgarbyggð boðar til fundar um stefnudrög Samfylkingarinnar fimmtudaginn 10. október kl. 20:00. Fundurinn verður haldinn í Símenntun Vesturlands, Bjarnabraut 8. 

Á fundinum gefst ykkur tækifæri til að koma með breytingatillögur sem félagsfundurinn kýs svo um. Hljóti tillögur meirihluta á fundinum verða þær sendar til stjórnar og verða til umræðu og afgreiðslu á landsfundi. Tillögur sem ekki hljóta meirihluta á fundinum geta einstaklingar sent frá sér í eigin nafni til stjórnar, eigi síðar en 17. október kl. 23.59.

Aðeins tillögur sem berast fyrir þennan tíma, 17. okt. kl. 23.59, verða til umfjöllunar á landsfundi. Ekki verður hægt að bera upp nýjar tillögur í málefnanefndum á landsfundi. 

Vinsamlegast notið sniðmátið sem fylgir með þessum tölvupósti til að senda inn breytingatillögur.

Tillögurnar sem félagsfundurinn samþykkir verða svo birtar á heimasíðunni þar sem öllum gefst tækifæri til að kynna sér þær fyrir landsfundinn. 

NÝTT verklag á málefnastarfi á landsfundi 2024

Borgarbyggð - félagsfundur um stefnudrög

Samfylkingin í Þingeyjarsýslu boðar til fundar um stefnudrög Samfylkingarinnar laugardaginn 12. október kl. 12:00. Fundurinn verður haldinn í Lionshúsinu, Árgötu 14, Húsavík.

Á fundinum gefst ykkur tækifæri til að koma með breytingatillögur sem félagsfundurinn kýs svo um. Hljóti tillögur meirihluta á fundinum verða þær sendar til stjórnar og verða til umræðu og afgreiðslu á landsfundi. Tillögur sem ekki hljóta meirihluta á fundinum geta einstaklingar sent frá sér í eigin nafni til stjórnar, eigi síðar en 17. október kl. 23.59.

Aðeins tillögur sem berast fyrir þennan tíma, 17. okt. kl. 23.59, verða til umfjöllunar á landsfundi. Ekki verður hægt að bera upp nýjar tillögur í málefnanefndum á landsfundi. 

Skráning á landsfund!

Vinsamlegast notið sniðmátið sem fylgir með þessum tölvupósti til að senda inn breytingatillögur.

Tillögurnar sem félagsfundurinn samþykkir verða svo birtar á heimasíðunni þar sem öllum gefst tækifæri til að kynna sér þær fyrir landsfundinn. 

Leit um „��“

2744 niðurstöður fundust við leit að „��“

Póstlisti Samfylkingarinnar

Samfylkingin

Flokkurinn

Flýtileiðir

Um Samfylkinguna

Vertu í bandi:

Leit um „���������������������������“

2744 niðurstöður fundust við leit að „���������������������������“