Sterk almenn velferðarþjónusta

Samfylkingin vill að Ísland sé samfélag þar sem er gott að eldast. Aldraðir eiga rétt á að njóta virðingar, öryggis og tækifæra. Þau  eru sjálfs sín ráðandi, taka sjálf ákvarðanir um eigin mál og leggja til samfélagsins eftir því sem aðstæður þeirra leyfa. Eldra fólk eru ekki einsleit hjörð heldur fjölbreytilegur hópur fólks með mismunandi óskir og þarfir. Við viljum að aldraðir búi við heilsueflandi umhverfi sem veitir hvata til athafna, hreyfingar og félagslegra samskipta í daglegu lífi.

Jafnaðarmenn leggja höfuðáherslu á að tryggja afkomuöryggi allra þegar komið er á efri ár. Enginn á að þurfa að búa við fátækt á ævikvöldi sínu og engum má ætla að framfleyta sér á tekjum sem eru lægri en lægstu laun. Samfylkingin vill að greiðslur almannatrygginga hækki árlega í samræmi við raunverulega launaþróun í landinu og standi undir mannsæmandi framfærslu.  Samfylkingin telur að í gildandi regluverki almannatrygginga sé gengið of langt í tekjutengingu ellilífeyris, eins og vaxandi óánægja meðal eldri borgara er til vitnis um. Við teljum brýnt að strax verði hafist handa um endurskoðun kerfisins, þar sem dregið verði úr tekjutengingum/skerðingum og sniðnir af því aðrir agnúar, með það að markmiði að ná meiri sátt um þetta mikilvæga kerfi.

Flestir eldra fólk býr á og rekur eigin heimili, rétt eins og fólk á öðrum aldursskeiðum. Þessum hópi þarf að tryggja fullnægjandi framboð heppilegs húsnæði auk tækifæra til samfélagslegrar virkni, menntunar og atvinnuþátttöku með sveigjanlegum starfslokum og hlutastörfum. Það eldra fólk sem þarf  aðstoð á  að njóta fyrsta flokks heimaþjónustu, heimahjúkrunar og geðþjónustu, sem við viljum samþætta í auknum mæli í takti við þarfir hvers og eins. Samfylkingin leggur áherslu á að aldraðir fái stuðning til að geta lifað sjálfstæðu lífi á eigin heimili kjósi þeir það.  Þó er ljóst að ráðast verður í stórátak til að fjölga hjúkrunarrýmum fyrir þau sem þess þurfa þar sem heimilisfólki stendur til boða fullnægjandi heilbrigðisþjónusta, bæði á sviði líkamlegrar og andlegrar heilsu. Á stofnunum sem þjóna öldruðum þarf að vera tryggt að allir njóti öryggis og virðingar óháð kynhneigð og kynvitund og að tekið sé tillit til óska þeirra, til dæmis um fyrirkomulag mjög persónulegrar þjónustu og hjúkrunar.

Á næstu tuttugu árum má vænta þess að hlutfall Íslendinga 67 ára og eldri hækki um helming. Brýnt er að hið opinbera og aðilar vinnumarkaðarins taki höndum saman um að bregðast við þessari þróun. Samfylkingin vill að áfram verði unnið að styrkingu íslenska lífeyriskerfisins sem byggist á söfnun í samtryggingarsjóði með skylduaðild, gegnumstreymi almannatrygginga og séreignarsparnaði. Lífeyrissjóðirnir standa þegar undir stærstum hluta kerfisins og er líklegt að vægi þeirra vaxi enn á næstu árum. Almannatryggingar verða þó áfram að gegna mikilvægu hlutverki til að tryggja afkomu þeirra sem af ýmsum ástæðum eiga lítil önnur lífeyrisréttindi. Meginmarkmið lífeyrissjóða er og á áfram að vera að ávaxta sparnað sjóðfélaga sem best, þar á meðal með erlendum fjárfestingum í því skyni að dreifa áhættu. Mikilvægt er að viðhalda sátt um lífeyrissjóðakerfið á Íslandi sem í heild hefur þróast á farsælan hátt með samningum aðila vinnumarkaðarins.

Aldraða sem fá skertar greiðslur frá almannatryggingum vegna búsetu erlendis skal aðstoða með sértækum hætti.